Δημόσιες συμβάσεις: Η υποχρέωση του προσφέροντα να προσκομίσει τα ξενόγλωσσα αποδεικτικά έγγραφα, επισήμως μεταφρασμένα
Του Δρ. Ιωάννη Γκιτσάκη *
Η υποχρέωση του προσφέροντα να προσκομίσει τα ξενόγλωσσα αποδεικτικά
έγγραφα, επισήμως μεταφρασμένα στην ελληνική γλώσσα ή συνοδευόμενα από
Υπεύθυνη Δήλωση περί βεβαίωσης της ακρίβειάς τους, καθώς και να υποβάλει στην
αναθέτουσα αρχή τα πρωτότυπα των εγγράφων αυτών σε έντυπη μορφή και σε
κλειστό φάκελο έως την ημέρα και ώρα αποσφράγισης των προσφορών, αποτελεί μία
από τις πολλές τυπικές υποχρεώσεις των υποψηφίων σε δημόσιους διαγωνισμούς, η
οποία έχει οδηγήσει διαχρονικά στην απόρριψη πολλών προσφορών ως
απαράδεκτων, καθώς και σε μακροχρόνιες προδικαστικές και δικαστικές διαμάχες,
προκαλώντας σημαντικές καθυστερήσεις στις διαδικασίες ανάθεσης των δημοσίων
συμβάσεων.
Χαρακτηριστική είναι η πλούσια νομολογία της ΑΕΠΠ (νυν ΕΑΔΗΣΥ) για το
ζήτημα αυτό (βλ. ΑΕΠΠ 217/2017, 278 - 279, 362, 454, 730, 885, 1034, 1049/2018,
116, 450, 478, 1109, 1157, 1384, 1471/2019, 148, 587, 596, 1031, 1245, 1355/2020,
168, 311, 331, 419, 836, 919, 1069, 1366, 1716/2021, 265/2022 κ.ά.), η οποία είχε
διαμορφωθεί στα πλαίσια της προϊσχύσασας διάταξης του άρθρου 92 του ν.
4412/2016 και συγκεκριμένα, πριν από την τροποποίησή του με το άρθρο 34 του ν.
4782/2021 (έναρξη ισχύος από 1-6-2021). Στην παρούσα μελέτη εξετάζεται η ως άνω
υποχρέωση του προσφέροντα, υπό το πρίσμα της νέας διάταξης του άρθρου 92 παρ.
4Α του ν. 4412/2016. Ειδικότερα:
Με το άρθρο 34 του ν. 4782/2021 προστέθηκε παράγραφος 4Α στο άρθρο 92
του ν. 4412/2016, η οποία ορίζει, ότι «Κατά παρέκκλιση της παρ. 4, η αναθέτουσα
αρχή μπορεί να προβλέπει την υποβολή ενός ή περισσότερων στοιχείων των
προσφορών και των αιτήσεων συμμετοχής σε μία ή περισσότερες επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πέραν της ελληνικής, χωρίς να απαιτείται επικύρωσή τους, στο
μέτρο που τα ανωτέρω έγγραφα είναι καταχωρισμένα σε επίσημους ιστότοπους φορέων πιστοποίησης, στους οποίους υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση μέσω διαδικτύου και εφόσονο οικονομικός φορέας παραπέμπει σε αυτούς, προκειμένου η επαλήθευση της ισχύος τους να είναι ευχερής για την αναθέτουσα αρχή».
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του ν. 4782/2021, «Με το Μέρος Α΄ της
αξιολογούμενης ρύθμισης αναμορφώνονται οι διατάξεις του ν. 4412/2016 που αποτελεί
το υφιστάμενο ρυθμιστικό πλαίσιο για ζητήματα δημοσίων συμβάσεων προμηθειών,
υπηρεσιών και έργων με σκοπό … την αντιμετώπιση παθογενειών όπως … η
υπερβολική προσκόλληση στην τυπικότητα έναντι της ουσίας των προσφορών» (σελ. 2).
Επισημαίνει ακόμα, ότι «Το υφιστάμενο ρυθμιστικό πλαίσιο του ν. 4412/2016
παρουσιάζει πλήθος προβλημάτων που έχουν επισημανθεί από τις αναθέτουσες αρχές
και τους οικονομικούς φορείς … Παράλληλα, οι διαδικασίες ανάθεσης και εκτέλεσης
δημοσίων συμβάσεων στην Ελλάδα χαρακτηρίζονται από αναποτελεσματικότητα, με
μεγάλους χρόνους υλοποίησης, με μακροχρόνιες δικαστικές και προδικαστικές
διαδικασίες…» (σελ. 2). Τέλος, υπογραμμίζει, ότι στους βασικούς στόχους του νόμου
αυτού περιλαμβάνεται η «…αντιμετώπιση παθογενειών όπως … η υπερβολική
προσκόλληση στην τυπικότητα έναντι της ουσίας των προσφορών» (σελ. 5).
Η ως άνω παθογένεια, της υπερβολικής προσκόλλησης στην τυπικότητα
έναντι της ουσίας των προσφορών, είχε μετατρέψει ουσιαστικά τους δημόσιους
διαγωνισμούς σε διαγωνισμούς ανάδειξης αναδόχων που θα υποπέσουν στις
λιγότερες τυπικές παραλείψεις κατά τη σύνταξη και υποβολή των προσφορών τους,
καθώς και σε ανάθεση δημοσίων συμβάσεων, όχι σε εκείνους τους υποψηφίους που
προσφέρουν την πλέον συμφέρουσα από οικονομικής άποψης προσφορά, αλλά σε
εκείνους τους υποψηφίους, οι οποίοι θα είναι πιο επιμελείς κατά τη σύνταξη των
προσφορών τους ή πιο ικανοί στην ανεύρεση και τη διοικητική ή δικαστική
προσβολή των τυπικών πλημμελειών των προσφορών των ανθυποψηφίων τους.
Πράγματι, η θεμελιώδης αρχή της τυπικότητας είχε μετατραπεί σε αρχή της
τυπολατρίας και ο τύπος έχει επικρατήσει πλήρως έναντι της ουσίας. Οι αναθέτουσες
αρχές δεν συμβάλλονταν με τον υποψήφιο που είχε υποβάλει την καλύτερη και πλέον
συμφέρουσα προσφορά, αλλά με τον υποψήφιο που είχε υποβάλει την προσφορά με
τις λιγότερες τυπικές πλημμέλειες ή που είχε καταφέρει να περιορίσει ή να εξαλείψει
τον ανταγωνισμό, ασκώντας διοικητικές ή δικαστικές προσφυγές σε βάρος των
ανθυποψηφίων του για επουσιώδεις τυπικές πλημμέλειες, οι οποίες χαρακτηρίζονταν
νομολογιακά ως ουσιώδεις, στα πλαίσια μιας κακώς εννοούμενης τυπικότητας.
Την παθογένεια λοιπόν αυτή επιχειρεί να αντιμετωπίσει η προαναφερθείσα
διάταξη της παραγράφου 4Α του άρθρου 92 του ν. 4412/2016, η οποία προστέθηκε με
το άρθρο 34 του ν. 4782/2021. Σύμφωνα λοιπόν με τη νέα αυτή διάταξη, κατά
παρέκκλιση από όλα όσα προβλέπει η παράγραφος 4 του ίδιου άρθρου, σχετικά με
την υποχρέωση μετάφρασης στην ελληνική γλώσσα των ξενόγλωσσων εγγράφων και
επικύρωσής τους από πρόσωπο αρμόδιο κατά τις κείμενες διατάξεις (π.χ. δικηγόρο),
ορίζεται, ότι η αναθέτουσα αρχή μπορεί να προβλέπει στη Διακήρυξη την υποβολή
ενός ή περισσότερων στοιχείων των προσφορών και των αιτήσεων συμμετοχής σε μία
ή περισσότερες επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πέραν της ελληνικής,
χωρίς να απαιτείται επικύρωσή τους, στο μέτρο που τα ανωτέρω έγγραφα είναι
καταχωρισμένα σε επίσημους ιστότοπους φορέων πιστοποίησης, στους οποίους
υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση μέσω διαδικτύου και εφόσον ο οικονομικός φορέας
παραπέμπει σε αυτούς. Επιπλέον καθορίζεται και ο εξυπηρετούμενος σκοπός, που
είναι η ευχερής επαλήθευση της ισχύος των ως άνω εγγράφων και πιστοποιητικών
από την αναθέτουσα αρχή.
Για την εφαρμογή της νέας αυτής διάταξης του άρθρου 92 παρ. 4Α του ν.
4412/2016 απαιτείται τα προσκομιζόμενα αποδεικτικά έγγραφα να πληρούν τις
ακόλουθες απαιτήσεις:
α) Να είναι καταχωρισμένα σε επίσημους ιστότοπους φορέων πιστοποίησης.
β) Να υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση μέσω διαδικτύου στους ιστότοπους των
φορέων αυτών για την επαλήθευση της ισχύος των πιστοποιητικών.
γ) Να υπάρχει παραπομπή στις ιστοσελίδες των φορέων πιστοποίησης από τον
οικονομικό φορέα. Η απαίτηση αυτή, της παραπομπής από τον οικονομικό φορέα
στις ιστοσελίδες των φορέων πιστοποίησης, δεν είναι αναγκαίο να έχει «πανηγυρικό»
χαρακτήρα. Ο σκοπός της επίμαχης διάταξης είναι να διασφαλίσει την ευχερή
επαλήθευση της ισχύος των ως άνω εγγράφων και πιστοποιητικών από την
αναθέτουσα αρχή. Και ο σκοπός αυτός εξυπηρετείται με την παραπομπή των
εγγράφων στις ιστοσελίδες των φορέων πιστοποίησης.
δ) Να είναι δυνατή και ευχερής η επαλήθευση της ισχύος των προσκομιζόμενων
πιστοποιητικών από την αναθέτουσα αρχή.
Εφόσον λοιπόν προσκομίζονται από τον προσφέροντα αποδεικτικά έγγραφα
σε μία ή περισσότερες επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία είναι
καταχωρισμένα σε επίσημους ιστότοπους φορέων πιστοποίησης, στους οποίους
υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση μέσω διαδικτύου και τα οποία παραπέμπουν στους
ιστότοπους αυτούς, καθιστώντας ιδιαίτερα ευχερή την επαλήθευσή τους από την
αναθέτουσα αρχή, τότε, σύμφωνα με τη νέα διάταξη του άρθρου 92 παρ. 4Α του ν.
4412/2016, τα έγγραφα αυτά δεν απαιτείται να είναι επισήμως μεταφρασμένα στην
ελληνική γλώσσα και νομίμως επικυρωμένα ή συνοδευόμενα από Υπεύθυνη Δήλωση
περί βεβαίωσης της ακρίβειάς τους, ούτε και απαιτείται να υποβληθούν στην
αναθέτουσα αρχή τα πρωτότυπα των εγγράφων αυτών σε έντυπη μορφή και σε
κλειστό φάκελο έως την ημέρα και ώρα αποσφράγισης των προσφορών, όπως
απαιτούσε η προϊσχύσασα νομοθεσία και η νομολογία του Συμβουλίου Επικρατείας
και της ΑΕΠΠ, η οποία είχε διαμορφωθεί πριν από την έναρξη ισχύος του άρθρου 34
του ν. 4782/2021 (1-6-2021), με την οποία προστέθηκε η επίμαχη παράγραφος 4Α
στο άρθρο 92 του ν. 4412/2016.
Με τη νέα διάταξη του άρθρου 92 παρ. 4Α του ν. 4412/2016 επιχειρείται να
αντιμετωπιστεί μία μεγάλη παθογένεια των διαδικασιών ανάθεσης των δημοσίων
συμβάσεων, η οποία έγκειται στην υπερβολική προσκόλληση στην τυπικότητα έναντι
της ουσίας των προσφορών, που οδηγεί σε σημαντικές καθυστερήσεις των
διαγωνιστικών διαδικασιών, με μακροχρόνιες προδικαστικές και δικαστικές διαμάχες,
και ενίοτε με τραγικά αποτελέσματα, όπως στην περίπτωση του πρόσφατου
πολύνεκρου σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών. Είναι σίγουρα μία διάταξη
προς τη σωστή κατεύθυνση, η οποία θα κριθεί στην πράξη ως προς την ορθή
εφαρμογή και την αποτελεσματικότητά της.
* Ο Δρ. Ιωάννης Γκιτσάκης είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω στη Θεσσαλονίκη και Διδάκτωρ Διοικητικού Δικαίου, με ειδίκευση στις Δημόσιες Συμβάσεις και στις
Συμβάσεις Παραχώρησης και ΣΔΙΤ
Ο Δρ. Ιωάννης Γκιτσάκης είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω στη Θεσσαλονίκη και Διδάκτωρ Διοικητικού Δικαίου.
Source/ Author:Ιωάννης Γκιτσάκης
