Το Mentoring στη Δημόσια Διοίκηση

Το Mentoring στη Δημόσια Διοίκηση

Άρθρο της Βενετίας Στ. Μπακαλούδη, Διεθνολόγου, υπαλλήλου του Υπουργείου Εσωτερικών (πρώην Διοικητικής Ανασυγκρότησης)

Με τον πρόσφατο νόμο 4940/2022 (ΦΕΚ 112 Α΄), καθιερώθηκε το νέο σύστημα αξιολόγησης με επίκεντρο τις δεξιότητες και τη συνεχή βελτίωση αυτών μέσα από τα Σχέδια Ανάπτυξης. Για πρώτη φορά εισάγονται οι έννοιες της συμβουλευτικής (mentoring) και της καθοδήγησης (coaching) ως μέθοδοι ανάπτυξης των δεξιοτήτων των δημοσίων υπαλλήλων. Στο άρθρο 4, Τμήμα Β΄ Μέρος Α΄, του νόμου 4940/2022 (ΦΕΚ 112 Α΄), προβλέπονται εννέα (9) δεξιότητες. Στο ενιαίο πλαίσιο δεξιοτήτων η τέταρτη (4η) δεξιότητα είναι ο «προσανατολισμός στο αποτέλεσμα». Σύμφωνα με το νόμο, ο προσανατολισμός στο αποτέλεσμα αφορά α. στη διαρκή προσπάθεια και προσήλωση του υπαλλήλου στην ολοκλήρωση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο των δράσεων και εργασιών που έχει αναλάβει, στο ανώτερο δυνατό επίπεδο επίτευξης και μέσα στον ταχύτερο δυνατό χρόνο και β. στη συνέπεια, τη διάθεση, το ενδιαφέρον και το κίνητρο του υπαλλήλου για την έγκαιρη και αποτελεσματική ολοκλήρωση των καθηκόντων του, και την ποιότητα των τελικών παραδοτέων της εργασίας του.

Με τη δεξιότητα αυτή φαίνεται ότι συνδέεται το φαινόμενο του Πυγμαλίωνα, γνωστό και ως το “Φαινόμενο της Αυτοεκπληρούμενης Προφητείας” (Pygmalion effect). Το φαινόμενο αυτό υποδηλώνει ότι αν ένας δάσκαλος, ένας προϊστάμενος ή οποιοδήποτε άτομο με εξουσία έχει υψηλές προσδοκίες από ένα άτομο, τότε το άτομο αυτό τείνει να επιτυγχάνει καλύτερα αποτελέσματα. Αυτό συμβαίνει γιατί η πίστη του ατόμου στις ικανότητες του άλλου ενισχύει την αυτοπεποίθηση και την απόδοσή του, οδηγώντας το να ανταποκριθεί στις υψηλές προσδοκίες.

Το μέντορινγκ αναφέρεται στη διαδικασία καθοδήγησης ενός ατόμου (ή μιας ομάδας) από έναν έμπειρο γνώστη ή αλλιώς “μέντορα”. Η σχέση αυτή μπορεί να περιλαμβάνει υποστήριξη, συμβουλές, εκπαίδευση και καθοδήγηση με σκοπό την επαγγελματική και προσωπική ανάπτυξη του εκπαιδευόμενου ατόμου. Η θετική προσδοκία του μέντορα μπορεί να επηρεάσει θετικά την ανάπτυξη και επιτυχία του εκπαιδευόμενου, ακριβώς όπως η αφθονία των προσδοκιών μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα στην παιδεία και την κοινωνία μας.

Πώς μπορούν λοιπόν οι μέντορες να εφαρμόσουν το φαινόμενο του «Θετικού Πυγμαλίωνα» κατά τη διαδικασία του μέντορινγκ; Ποιο θα πρέπει να είναι το «προφίλ» του μέντορα;

“Κατά την άποψή μου, οι μέντορες, προκειμένου να εφαρμόσουν με επιτυχία το φαινόμενο του “Θετικού Πυγμαλίωνα” θα πρέπει οι ίδιοι να διαθέτουν ένα ευρύ φάσμα διανοητικών, συναισθηματικών, κοινωνικών και επαγγελματικών χαρακτηριστικών.

Για να καλλιεργηθεί μια σχέση δέσμευσης και εμπιστοσύνης με στόχο τη θετική εξέλιξη του mentee, ο μέντορας θα πρέπει να είναι ένα άτομο που εκπέμπει θετική ενέργεια, που μιλάει και συμπεριφέρεται με ευγένεια, σεβασμό, χαμογελά, έχει καλή διάθεση, είναι προσεγγίσιμο αλλά και ξεχωριστό. Κοιτά στα μάτια και κάνει θερμές χειραψίες. Είναι αγαπητό και αναγνωρίσιμο από τους συναδέλφους του, είναι έμπειρο επαγγελματικά. Αυτό δημιουργεί ένα θετικό κλίμα αποδοχής και κάνει τον mentee να νιώθει ότι βρίσκεται σε ένα φιλικό και υποστηρικτικό περιβάλλον. Ενθαρρύνεται, νιώθει αισιοδοξία και ελπίδα για το μέλλον.

Ο μέντορας έχει ενσυναίσθηση και αποδέχεται τον εκπαιδευόμενο χωρίς κριτική, σέβεται τη διαφορετικότητα και ξεχνά τις προσωπικές του πεποιθήσεις. Είναι αποτελεσματικός στη διαχείριση προσωπικοτήτων. Συζητά, ακούει, κατανοεί και προτείνει, συμβουλεύει και καθοδηγεί, σύμφωνα με την εμπειρία του. Εντοπίζει και αναγνωρίζει τις δεξιότητες που μπορούν να αξιοποιηθούν - τόσο προς όφελός του όσο και του φορέα που πρέπει να υλοποιήσει μια στοχοθεσία αλλά και τα αδύναμα στοιχεία προσωπικότητας που χρήζουν βελτίωσης.

Διαθέτει μεταδοτικότητα και ικανότητα να μοιραστεί τις γνώσεις και εμπειρίες του. Εάν ενδιαφέρεται και ο ίδιος για την προσωπική του ανάπτυξη, τις γνώσεις και δεξιότητές του, τότε αποτελεί πρότυπο παράδειγμα προς μίμηση. Κινητοποιεί τον mentee προς την ίδια κατεύθυνση και παρακολουθεί με ικανοποίηση την πρόοδό του”.

Οι Προϊστάμενοι έχουν συνήθως συγκεκριμένες προσδοκίες για κάθε έναν από τους υφισταμένους της ομάδας τους. Οι σκέψεις τους διαμοιράζονται μαζί τους, συνειδητά ή και ασυνείδητα (π.χ. τους επαινούν, τους ενθαρρύνουν, τους επιβραβεύουν, τους αναθέτουν για εκπαίδευση τον καλύτερο μέντορα, πιστεύουν σε αυτούς και μεριμνούν για την ανάπτυξή τους). Αντίστοιχα, οι υπάλληλοι αντιλαμβάνονται τί περιμένουν από αυτούς οι ιεραρχικά ανώτεροί τους και προσπαθούν ώστε η απόδοσή τους να είναι συμβατή με τις προσδοκίες τους. Ουσιαστικά, οι υψηλές προσδοκίες αποτελούν το όχημα ώστε ο υπάλληλος να φθάσει στο 100% των δυνατοτήτων του, με προσοχή όμως: να είναι ρεαλιστικές και όχι υπερβολικές.

Το μέντορινγκ εφαρμόζεται ήδη στην εκπαίδευση (ΦΕΚ 4509/Β΄/2022), ιδανικά με προοπτική να εφαρμοστεί σε όλη τη Δημόσια Διοίκηση. Εξέλιξη με θετικό πρόσημο καθώς θα συμβάλλει: στην ανάπτυξη και στη σωστή διαχείριση του Ανθρώπινου Δυναμικού του Δημόσιου Τομέα, στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη των αξιών που σχετίζονται με την αποτελεσματική ηγεσία, στην αποτελεσματικότερη και ταχύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών και την εφαρμογή νέων πολιτικών και διοικητικών πρακτικών, δημιουργώντας μια διοικητική οργανωσιακή κουλτούρα που θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες της εποχής μας.

Η δεξιότητα «Προσανατολισμός στο αποτέλεσμα» και το φαινόμενο του «Θετικού Πυγμαλίωνα».