Η υποχρέωση του αναδόχου δημοσίου έργου για προσκόμιση ενημερότητας

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ/ March 13, 2023: Τρέχουσα Νομική Επικαιρότητα NewsRoom


ethemis

Η υποχρέωση του αναδόχου δημοσίου έργου για προσκόμιση ενημερότητας

Δημόσια έργα: Η υποχρέωση του αναδόχου δημοσίου έργου για προσκόμιση ασφαλιστικής και φορολογικής ενημερότητας, ως προϋπόθεση για την πληρωμή εγκεκριμένου λογαριασμού του έργου και την αναγνώριση αξίωσής του σε βάρος του κυρίου του έργου για καταβολή τόκων υπερημερίας

Του Δρ. Ιωάννη Γκιτσάκη *

            Με το άρθρο 152 παρ. 8 του ν. 4412/2016 επιλύεται από το νομοθέτη ένα ακόμη σοβαρό νομικό ζήτημα που μπορεί να ανακύψει κατά την εκτέλεση μιας δημόσιας σύμβασης έργου, δηλαδή το κατά πόσον υφίσταται υποχρέωση του αναδόχου να προσκομίσει ασφαλιστική και φορολογική ενημερότητα, ως προϋπόθεση για την πληρωμή εγκεκριμένου λογαριασμού του έργου και για την αναγνώριση αξίωσής του σε βάρος του κυρίου του έργου για καταβολή τόκων υπερημερίας.

            Πράγματι, με την ως άνω διάταξη, υιοθετήθηκε από το νομοθέτη η σχετική νομολογία του Συμβουλίου Επικρατείας και προβλέφθηκε ρητά, ότι «Προϋπόθεση πληρωμής του λογαριασμού είναι η προσκόμιση από τον ανάδοχο όλων των απαιτούμενων δικαιολογητικών πληρωμής. Το τιμολόγιο του αναδόχου … καθώς και η φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητά του προσκομίζονται στην υπηρεσία της αναθέτουσας αρχής που διενεργεί τις πληρωμές, μετά από σχετική ειδοποίησή του».

            Το ίδιο προβλέπεται και στις παραγράφους 4 και 5 του άρθρου 200 του ίδιου νόμου, αναφορικά με τις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών και παροχής υπηρεσιών. Και στις δύο περιπτώσεις προβλέπεται, ότι τα πιστοποιητικά φορολογικής ενημερότητας και ασφαλιστικής ενημερότητας σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις αποτελούν απαιτούμενα δικαιολογητικά για την πληρωμή του αναδόχου.

            Η υποχρέωση αυτή του αναδόχου δημοσίου έργου για την προσκόμιση των δικαιολογητικών πληρωμής και ιδίως ασφαλιστικής και φορολογικής ενημερότητας δεν προβλεπόταν ρητά στο προγενέστερο του ν. 4412/2016 κανονιστικό πλαίσιο εκτέλεσης των δημοσίων έργων, με αποτέλεσμα να έχει ανακύψει ένας σημαντικός αριθμός σχετικών διαφορών ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων, πολλές εκ των οποίων παραμένουν ακόμα εκκρεμείς, κυρίως ενώπιον του Συμβουλίου Επικρατείας.

Στην παρούσα μελέτη εξετάζεται το ζήτημα της υποχρέωσης του αναδόχου δημοσίου έργου να προσκομίσει τα προβλεπόμενα από την ισχύουσα ασφαλιστική και φορολογική νομοθεσία δικαιολογητικά και βεβαιώσεις (ιδίως ασφαλιστική και φορολογική ενημερότητα), για την πληρωμή εγκεκριμένων λογαριασμών του έργου, καθώς και οι συνέπειες της μη προσκόμισής τους, αναφορικά με την υπαιτιότητα του αναδόχου για τη μη πληρωμή των λογαριασμών και την αδυναμία του να αξιώσει την καταβολή τόκων υπερημερίας. Ειδικότερα:

Από πλευράς της προγενέστερης του ν. 4412/2016 νομοθεσίας περί δημοσίων έργων, σύμφωνα καταρχήν με το άρθρο 34 παρ. 3 του π.δ. 609/1985, «…Ο ανάδοχος σε κάθε περίπτωση βαρύνεται με όλες τις απαιτούμενες δαπάνες για την ολοκλήρωση του έργου, όπως είναι … οι φόροι, τέλη δασμοί, ασφαλιστικές κρατήσεις ή επιβαρύνσεις…». Κατά δε την παράγραφο 5, «Τον ανάδοχο βαρύνουν οι φόροι, τέλη κρατήσεις και οποιαδήποτε άλλες νόμιμες επιβαρύνσεις όπως ισχύουν κατά το χρόνο που δημιουργείται η υποχρέωση καταβολής τους». Σύμφωνα με το άρθρο 37 παρ. 5 του ν. 3669/2008, «Ο ανάδοχος σε κάθε περίπτωση βαρύνεται με όλες τις απαιτούμενες δαπάνες για την ολοκλήρωση του έργου, όπως είναι … οι φόροι, τέλη, δασμοί, ασφαλιστικές κρατήσεις ή επιβαρύνσεις…». Κατά δε την παράγραφο 6 του ίδιου άρθρου, «Οι φόροι, τέλη, δασμοί, κρατήσεις και οποιεσδήποτε άλλες νόμιμες επιβαρύνσεις βαρύνουν τον ανάδοχο, όπως ισχύουν κατά το χρόνο που δημιουργείται η υποχρέωση καταβολής τους».

Από πλευράς ασφαλιστικής και φορολογικής νομοθεσίας, σύμφωνα με το άρθρο 8 παρ. 5 του α.ν. 1846/1951 (ΦΕΚ Α΄ 179), «ε) Για εργασίες, επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις, που διεξάγονται για λογαριασμό του Δημοσίου, Ν.Π.Δ.Δ., Ο.Τ.Α. … μετά από … εργολαβία, ως εργοδότες θεωρούνται οι ανάδοχοι ή εργολάβοι. Στις περιπτώσεις αυτές, κάθε υπηρεσία από τις πιο πάνω αναφερόμενες, υποχρεούται πριν από την κάθε εξόφληση ή οποιαδήποτε τμηματική καταβολή χρημάτων, να απαιτεί την προσκόμιση βεβαίωσης του Ι.Κ.Α. για την καταβολή των οφειλόμενων προς αυτό εισφορών ή άλλων συναφών οφειλών».

Σύμφωνα με το άρθρο 26 του ν. 1882/1990 (ΦΕΚ Α΄ 43), «Με αποφάσεις του Υπουργού των Οικονομικών … επιτρέπεται να επιβάλλονται κατά των οφειλετών, που δεν έχουν εκπληρώσει τις … οφειλές τους προς το Δημόσιο, περιορισμοί και απαγορεύσεις, που ανάγονται στις κάθε φύσεως συναλλαγές, πράξεις ή ενέργειες αυτών είτε με τους ιδιώτες, είτε με το Δημόσιο, δήμους - κοινότητες, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου…» (παρ. 1). «Ως συναλλαγή, πράξη ή ενέργεια … νοείται ενδεικτικώς: α) Η είσπραξη χρημάτων…» (παρ. 2). «Η εκπλήρωση των υποχρεώσεων προς το Δημόσιο, κατά τις διατάξεις της παραγράφου 1 … αποδεικνύεται με αποδεικτικό ενημερότητας, που εκδίδεται από τον προϊστάμενο της αρμόδιας Δ.Ο.Υ…» (παρ. 3).

Σύμφωνα, τέλος, με το άρθρο 39 παρ. 7 του ν. 2065/1992 (ΦΕΚ Α΄ 113), «Για την πληρωμή όλων των εκκαθαρισμένων απαιτήσεων των επιχειρήσεων κατά του Δημοσίου, νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, δήμων και κοινοτήτων, απαιτείται, πλέον του προβλεπομένου από το άρθρο 26 του ν. 1882/1990 αποδεικτικού ενημερότητας δια χρέη προς το Δημόσιο και η ενημερότητα των επιχειρήσεων αυτών για τις οφειλές τους προς το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (Ι.Κ.Α.). Η ενημερότητα αυτή αποδεικνύεται με βεβαίωση που χορηγείται από το Ι.Κ.Α…».

Ερμηνεύοντας τις παραπάνω νομοθετικές διατάξεις, η νομολογία του Συμβουλίου Επικρατείας έχει κρίνει παγίως, ότι «από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι δεν υφίσταται υπαιτιότητα του Δημοσίου ως κυρίου του έργου από τη μη πληρωμή υποβληθέντος λογαριασμού, όταν αυτός δεν συνοδεύεται από βεβαίωση περί καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών που οφείλονται από τον ανάδοχο του έργου, καθώς και από βεβαίωση φορολογικής ενημερότητας του αναδόχου». Επιπλέον, «δεν γεννάται υποχρέωση καταβολής τόκων υπερημερίας επί των καθυστερούμενων ποσών για όλο το χρονικό διάστημα, κατά το οποίο διαρκεί η παράλειψη του αναδόχου να υποβάλει τις κατά τα ανωτέρω βεβαιώσεις και λοιπά δικαιολογητικά, που αποτελούν νόμιμη υποχρέωσή του» (βλ. ΣτΕ 2079/1999, 3474/2006, 4364/2014, 1505/2015 κ.ά.).

Το ίδιο ισχύει και για την Υπεύθυνη Δήλωση που προβλέπει η υπ’ αριθμ. 1120858-5411-1755-0014/1995 Απόφαση του Υπουργού Οικονομικών, «Προϋποθέσεις εξόφλησης πιστοποιουμένων λογαριασμών Δημοσίων Έργων» (ΦΕΚ Β΄ 1032). Σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1, «Ο υπόχρεος στο φόρο προστιθέμενης αξίας ανάδοχος δημοσίων έργων υποχρεούνται, πριν την εξόφληση κάθε τιμολογίου πιστοποιουμένου λογαριασμού δημοσίου έργου, να υποβάλει στην αρμόδια Δ.Ο.Υ, υπεύθυνη δήλωση…», στην οποία δηλώνει, ότι «…στις … δηλώσεις Φ.Π.Α. … έχει συμπεριλάβει την αξία των τιμολογίων που εξέδωσε για προηγούμενες πιστοποιήσεις προσωρινών λογαριασμών του ιδίου έργου…». Κατά δε το άρθρο 2 παρ. 1, «Η αρμόδια ΔΟΥ παραλαμβάνει τα αντίτυπα της υπεύθυνης δήλωσης και αφού επικυρώσει το δεύτερο από αυτά … το παραδίδει στον υπόχρεο προκειμένου να το προσκομίσει στον αρμόδιο φορέα, από τον οποίο θα ζητήσει την εξόφληση του τιμολογίου του». Τέλος, στο άρθρο 3 ορίζεται, ότι «Οι αρμόδιοι φορείς, για την εξόφληση των τιμολογίων πιστοποιουμένων λογαριασμών δημοσίων έργων, υποχρεούνται να αρνηθούν την εξόφληση αυτών αν δεν υποβληθεί σ’ αυτούς το επικυρωμένο αντίτυπο της υπεύθυνης δήλωσης που αναφέρεται στο άρθρο 2 της παρούσας» (βλ. ΔΕΠειρ. 2493/2017, σκέψεις 5 - 6).

            Από όσα προαναφέρθηκαν προκύπτει το συμπέρασμα, ότι σε περίπτωση συμβάσεως εκτέλεσης δημοσίου έργου, που διέπεται από το προγενέστερο του ν. 4412/2016 κανονιστικό πλαίσιο, δεν γεννάται υποχρέωση του κυρίου του έργου προς πληρωμή υποβληθέντος λογαριασμού, εάν ο λογαριασμός αυτός δεν συνοδεύεται και από τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, μεταξύ των οποίων, η ασφαλιστική και φορολογική ενημερότητα και η Υπεύθυνη Δήλωση της υπ’ αριθμ. 1120858-5411-1755-0014/1995 Απόφασης του Υπουργού Οικονομικών. Στην περίπτωση αυτή δεν υφίσταται υπαιτιότητα του κυρίου του έργου από τη μη πληρωμή του λογαριασμού και δεν γεννάται υποχρέωση καταβολής τόκων υπερημερίας επί των καθυστερούμενων ποσών, για όλο το χρονικό διάστημα κατά το οποίο διαρκεί η παράλειψη του αναδόχου να υποβάλει τα ως άνω δικαιολογητικά πληρωμής που αποτελούν νόμιμη υποχρέωσή του.

            Μάλιστα, όπως αναφέρθηκε και στην αρχή του παρόντος, το ως άνω συμπέρασμα αποτυπώνεται πλέον ρητά και στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο και συγκεκριμένα, στη διάταξη του άρθρου 152 παρ. 8 του ν. 4412/2016.

* Ο Δρ. Ιωάννης Γκιτσάκης είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω στη Θεσσαλονίκη και Διδάκτωρ Διοικητικού Δικαίου, με ειδίκευση στις Δημόσιες Συμβάσεις και στις Συμβάσεις Παραχώρησης και ΣΔΙΤ

Ο κ. Ιωάννης Γκιτσάκης είναι Δικηγόρος Θεσσαλονίκης και Διδάκτωρ Διοικητικού Δικαίου, με ειδίκευση στις δημόσιες συμβάσεις και στις συμβάσεις παραχώρησης και ΣΔΙΤ



Source/ Author:Υποχρέωση προσκόμισης ενημερότητας| Download PDF

LATEST POSTS




ethemis map

Προκηρύξεις/ Αγγελίες

Προκηρύξεις, Διαγωνισμοί και Αγγελίες για δικηγόρους, ασκούμενους & νομικούς.

View more
newsroom

ΝewsRoom/      ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Τρέχουσα Νομική Επικαιρότητα

View more
ethemis case law

Noμολογία

Σημαντικές δικαστικές αποφάσεις, ιδίως των ανωτάτων δικαστηρίων της χώρας

View more
ethemis case law

Noμοθεσία

Οι νόμοι που έχουν δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως

View more
ethemis legal studies

Εκπαιδευτικά           Προγράμματα

Για νομικούς & δικηγόρους από εκπαιδευτικούς φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

View more
ethemis.gr

EΚΔΗΛΩΣΕΙΣ            ΦΟΡΕΩΝ

Εκδηλώσεις Nομικού Eνδιαφέροντος από ποικίλους θεσμικούς Φορείς

View more
ethemis international news

Διεθνή                      Νέα

Διεθνή Νομικά Νέα και Αρθρογραφία, Νομολογία ΕΔΔΑ και αποφάσεις Διεθνών Δικαστηρίων

View more
ethemis map

Δελτία            Τύπου

Ανακοινώσεις ΔΣΑ, δικαστικών ενώσεων, ανεξάρτητων αρχών, θεσμικών φορέων.

View more
ethemis

Συντακτική            Ομάδα

Η Επιστημονική Ομάδα του Ethemis.gr

View more
ethemis.gr

ΣΥΝΕΔΡΙΑ             ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ             e-ΘΕΜΙΣ

Ο Κατάλογος Συνεδρίων και Εκδηλώσεων που έχει διοργανώσει η Ένωση Ελλήνων Νομικών

View more

newsroom