Η «μόδα» της μεταβολής της φορολογικής κατοικίας
Ο σύγχρονος νομικός κόσμος επηρεάζεται πλέον άρρηκτα από τις κοινωνικοπολιτικές και οικονομικές εξελίξεις. Οι εκροές μεγάλου επιστημονικού πληθυσμού στο εξωτερικό έχει δημιουργήσει μια νέα πραγματικότητα στην ελληνική έννομη τάξη. Η νέα αυτή πραγματικότητα έγκειται, εκ των άλλων, στη τάση μεταβολής της φορολογικής κατοικίας του Έλληνα φορολογούμενου στο κράτος υποδοχής όπου ασκεί το επάγγελμά του.
Τα τελευταία έτη, ενώπιον της Φορολογικής Διοίκησης, έχουν υποβληθεί δεκάδες αιτήματα φορολογουμένων που επιθυμούν να μεταβάλουν την φορολογική τους κατοικία από την Ελλάδα, στην χώρα όπου διατηρούν το «κέντρο των ζωτικών τους συμφερόντων». Στην έννοια «κέντρο ζωτικών συμφερόντων» υπάγεται πρωτίστως η επαγγελματική απασχόληση του φυσικού προσώπου. Υπάγονται, επίσης, οι λοιπές οικονομικές και πολιτισμικές σχέσεις του φυσικού προσώπου και οι ιδιαίτεροι δεσμοί που αποκτά το φυσικό πρόσωπο με την χώρα, όπως ενδεικτικά θα μπορόυσε να θεωρηθεί η συμμετοχή του σε έναν σύλλογο. Στην περίπτωση δε που διαφέρει το κέντρο των οικογενειακών συμφερόντων του φυσικού προσώπου από εκείνο των οικονομικών σχέσεών του, υπερισχύει ιεραρχικά το κράτος με το οποίο υπάρχουν οι στενότεροι βιοτικοί δεσμοί, δηλαδή η βιοτική εστία. Σύμφωνα με τη διαταγή του Υπουργείου Οικονομικών, με αριθμό Ν. 5772/ΠΟΛ. 175/24.8.1982, διευκρινίστηκε ότι «η επαγγελματική εγκατάσταση χωρίς τον οικιακό βίο και την κατοικία της οικογένειας του ατόμου δεν έχει κρίσιμη σημασία ως προς την κατοικία».
Ως εκ τούτου, η έντονη κινητικότητα των νέων επιστημόνων και η εγκατάσταση τους σε χώρες του εξωτερικού έχει δημιουργήσει μια νέα κατάσταση από πλευράς φορολογικού δικαίου. Οι νέοι επιστήμονες που εγκαθίστανται στο εξωτερικό, εξελίσσονται σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, δομώντας εκεί πλέον την καινούργια τους ζωή και αποκτώντας εισοδήματα στη νέα χώρα διαμονής τους. Γεννάται, συνεπώς, ζήτημα αναφορικά με το σε ποια χώρα τα συγκεκριμένα πρόσωπα θα πρέπει να φορολογηθούν για τις χρηματικές απολαβές που λαμβάνουν από την εργασία τους κατά την παραμόνη στην χώρα υποδοχής. Συνεπώς, η Φορολογική Αρχή καλείται να αντιμετωπίσει περιπτώσεις εισοδημάτων που αποκτούν τα πρόσωπα ασκώντας επαγγελματική δραστηριότητα σε χώρες του εξωτερικού διατηρώντας, ωστόσο, φορολογικούς δεσμούς με την Ελληνικό κράτος.
Για την επίλυση του εκτιθέντος ζητήματος βασικό στοιχείο προσδιορισμού της φορολογικής υποχρέωσης δύναται να αποτελέσει το στοιχείο της μόνιμης κατοικίας που προσδιορίζει την φορολογική εξουσία. Μάλιστα, η φοροδοτική ικανότητα του φυσικού προσώπου προσδιορίζεται με βάση τη μόνιμη κατοικία. Η έννοια της κατοικίας στη ελληνική έννομη τάξη στοιχειοθετείται από τις διατάξεις άρθρου 51 έως 57 ΑΚ, σύμφωνα με τις οποίες, η κατοικία συνίσταται στο κέντρο των βιοτικών σχέσεων του ατόμου επί τη βάσει του οποίου προσδιορίζεται το παγκόσμιο εισόδημα, το οποίο και φορολογείται. Παράλληλα, βασικό στοιχείο προσδιορισμού της φορολογικής υποχρέωσης μπορεί να αποτελέσει και το κέντρο των βιοτικών σχέσεων και ζωτικών συμφερόντων του φυσικού προσώπου, το οποίο υφίσταται εκεί όπου το πρόσωπο αναπτύσσει τους οικονομικούς και κοινωνικούς του δεσμούς. Προκειμένου να κριθεί η μεταβολή της φορολογικής κατοικίας και κατά συνέπεια να προσδιοριστεί το φορολογητέο εισόδημα με κριτήριο την νέα φορολογική κατοικία, το βάρος της απόδειξης των θεμελιωτικών της αλλαγής αυτής περιστατικών, φέρει ο φορολογούμενος, ο οποίος πέραν των δικαιολογητικών της κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 67 παράγραφος 3 του ν. 4172/2013, μπορεί να προσκομίσει όσα στοιχεία είναι κατά την εκτίμηση του κρίσιμα για την απόδειξη της φορολογικής κατοικίας και κατά συνέπεια την φορολόγηση του στη χώρα υποδοχής με βάση τη Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολόγησης, η οποία ισχύει μεταξύ των χωρών της κατοικίας και της χώρας άσκησης των επαγγελματικών δραστηριοτήτων του (μεταβαλλόμενη κατοικία). Σ’ αυτή δε την περίπτωση τηρουμένων των προϋποθέσεων ο διοικούμενος δύναται να υποβάλλει δήλωση φορολογίας εισοδήματος στη ΔΟΥ κατοίκων εξωτερικού.
Η Φορολογική Αρχή καλείται να αντιμετωπίσει περιπτώσεις εισοδημάτων που αποκτούν τα πρόσωπα ασκώντας επαγγελματική δραστηριότητα σε χώρες του εξωτερικού διατηρώντας, ωστόσο, φορολογικούς δεσμούς με την Ελληνικό κράτος.
Source/ Author:Μαίρη Λάζου
