"Η οικουμενικότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων: Ανθρώπινα δικαιώματα και Βιοηθική"

"Η οικουμενικότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων: Ανθρώπινα δικαιώματα και Βιοηθική"

«Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι σε αξιοπρέπεια και δικαιώματα».

Οικουμενική Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, 1948.

Άρθρο της Βενετίας Στ. Μπακαλούδη, Διεθνολόγου και υπαλλήλου του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησηςσχετικά με την οικουμενικότητα της θεωρίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως έχει υποστηριχθεί από τις διακηρύξεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου, και το πως αυτή, μεταξύ άλλων θεωριών, αλληλεπιδρά και χρησιμοποιείται για την βιοηθική έρευνα, ως εργαλείο για την φιλοσοφική εξέταση των προβλημάτων που εγείρονται από τη ραγδαία ανάπτυξη των ιατρικών επιστημών και τεχνολογιών.

1.    Η οικουμενικότητα των δικαιωμάτων του ανθρώπου στο διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο.

Την επαύριον του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Χάρτης των Η.Ε. και η Οικουμενική Διακήρυξη «επιβεβαίωσαν την πίστη των λαών των Η.Ε. στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, στην αξιοπρέπεια και αξία του ανθρώπου, στα ίσα δικαιώματα ανδρών και γυναικών». Η Οικουμενική Διακήρυξη υπογραμμίζει ότι «όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι σε αξιοπρέπεια και δικαιώματα» και αποκλείει «κάθε είδους διάκριση», με ενδεικτική μνεία λόγων, περιλαμβανομένου και του φύλου. Ενέπνευσε συνθήκες προστασίας δικαιωμάτων του ανθρώπου παγκόσμιας εμβέλειας και αποδοχής , καθώς και συνθήκες περιφερειακής εμβέλειας, όπως την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και άλλες συμβάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης, και συνθήκες της Οργάνωσης των Αμερικανικών Κρατών και της Αφρικανικής Ένωσης . Αυτά τα παγκόσμιας εμβέλειας και αποδοχής κείμενα εκφράζουν την οικουμενικότητα, το αδιαίρετο και το αλληλένδετο των ανθρώπινων δικαιωμάτων .
Οι Οικουμενικές Διακηρύξεις συνήθως περιλαμβάνουν ένα προοίμιο και αρχές, οι οποίες δεν είναι εμπεριστατωμένες με αυστηρή λογική επιχειρηματολογία όπως συμβαίνει  με τα φιλοσοφικά κείμενα. Οι αρχές όμως αυτές απορρέουν από τη συνείδηση των ανθρώπων, ουσιαστικά αποτελούν ηθικές επιταγές και αποκτούν νομικό κύρος και υπόσταση μέσα από το Σύνταγμα και τη νομοθεσία καθεμιάς από τις χώρες που τις υιοθετεί .

2.    Θεωρίες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και Βιοηθική.

Η Βιοηθική, υπό την αυστηρή σημασία του όρου, ως η φιλοσοφική εξέταση των αρχών και των κανόνων που πρέπει να διέπουν τις επιστήμες και τις τεχνολογίες της ζωής είναι αρκετά νέα . Με την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή ένας νέος, μεγάλος αριθμός γενετικών δυνατοτήτων και επεμβάσεων ανοιγόταν μπροστά στον άνθρωπο, δυνατοτήτων οι οποίες κανείς δεν γνώριζε πώς θα τον επηρέαζαν. Έχει επιβληθεί ως η επιστήμη εκείνη η οποία παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τους πειραματισμούς και τις εξελίξεις των ιατρικών επιστημών και τεχνολογιών και κυρίως μελετά τις συνέπειες που έχουν ή που μπορεί να έχουν για τον άνθρωπο και την ανθρώπινη κοινωνία στο σύνολό της .
Τα προβλήματα τα οποία εγείρουν οι ιατρικές τεχνολογίες έχουν έναν πολυσχιδή και  πολυθεματικό χαρακτήρα. Τα ερωτήματα που προκύπτουν δεν είναι αφηρημένα και θεωρητικά, αλλά είναι συγκεκριμένα και πρακτικά.  Θα ανέμενε κανείς ότι η βιοηθική έρευνα ως η φιλοσοφική εξέταση των προβλημάτων που εγείρονται από τη ραγδαία ανάπτυξη των ιατρικών επιστημών και τεχνολογιών  κάνει χρήση ορισμένων κλασικών αλλά και πιο σύγχρονων ηθικών θεωριών .  Μια από αυτές, της οποίας γίνεται ευρεία χρήση στη Βιοηθική, είναι η θεωρία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

*Βενετία Στ. Μπακαλούδη, Διεθνολόγος, υπάλληλος του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης.

Το κείμενο αποτελεί την εισαγωγή της διπλωματικής εργασίας με θέμα «Η δυνατότητα των μόνων ανδρών, μόνων γυναικών και ομόφυλων ζευγαριών  να αποκτήσουν τέκνα μέσω των μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, υπό το φως της Υπόθεσης «Βαλλιανάτος και άλλοι κατά Ελλάδας», στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου».

Για να αναγνώσετε ολόκληρο το κείμενο της Βενετίας Μπακαλούδη “Η οικουμενικότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων : Ανθρώπινα δικαιώματα και Βιοηθική” μεταφορτώστε το αρχείο PDf από τον ακόλουθο σύνδεσμο.

Ουσιαστικά η φιλοσοφία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων χαρακτηρίζεται από την πίστη στην πρόοδο και την ανάπτυξη των επιστημών και υπόσχεται να απελευθερώσει τον άνθρωπο τόσο από την τυραννία που ασκούσε επάνω του η θρησκεία, χριστιανική και ισλαμική, όσο και τα απολυταρχικά πολιτεύματα και η φεουδαρχία.