Απόφαση 324/2019 ΣτΕ- Περί επιδομάτων κινδύνου

Απόφαση 324/2019 ΣτΕ- Περί επιδομάτων κινδύνου

Ζητείται από τους αιτούντες οι οποίοι υπηρετούν στο Πολεμικό Ναυτικό ακύρωση της Κοινής Απόφασης των Υπουργών Εθνικής Άμυνας και Οικονομικών με τίτλο “Καθορισμός ύψους, δικαιούχων, όρων και προϋποθέσεων χορήγησης επιδομάτων κινδύνου και ειδικών αποζημιώσεων που καταβάλλονται στο στρατιωτικό προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων” (Β΄ 1762/22.5.2017), καθ’ ο μέρος με αυτήν τίθενται περιορισμοί στον αριθμό των ωρών για τις οποίες θα τους καταβάλλεται το σχετικό επίδομα.

Με την προσβαλλόμενη ΚΥΑ ορίστηκε μέγιστος αριθμός ωρών που θα καλύπτονται με το προβλεπόμενο ανά ώρα ποσό. Οι αιτούντες προβάλλουν ότι ο ως άνω περιορισμός οδηγεί σε περιορισμό και του ύψους του αντίστοιχου επιδόματος που λάμβαναν σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, και το οποίο αντιστοιχούσε στις πράγματι πραγματοποιηθείσες ώρες χωρίς να προβλέπεται ανώτατο όριο, τούτο δε αντίκειται στις εκ του Συντάγματος απορρέουσες αρχές της ιδιαίτερης μισθολογικής μεταχείρισης των στρατιωτικών και την ορθολογική οργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων, όπως οι αρχές αυτές έχουν ερμηνευθεί από τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, και ιδίως την υπ’αριθμ. 2192/2014 απόφαση της Ολομέλειας.

Ναι μεν με τις διατάξεις του ν. 4472/2017 ανατίθεται στην κανονιστικώς δρώσα Διοίκηση ο ακριβής προσδιορισμός του ύψους, των δικαιούχων και των προϋποθέσεων καταβολής του κάθε επιδόματος κατόπιν συνεκτίμησης των ειδικών συνθηκών υπό τις οποίες τελεί η κάθε κατηγορία στρατιωτικού προσωπικού (αλεξιπτωτιστές, υποβρύχιοι καταστροφείς, δύτες κλπ), η εξουσία όμως αυτή κείται εντός των ορίων της εξουσιοδοτικής διάταξης του άρθρου 127 παρ. ΣΤ΄ του εν λόγω νόμου, ερμηνευόμενης σύμφωνα με τις απορρέουσες από τα άρθρα 45, 23 παρ. 2 και 29 παρ. 9, καθώς και από τα άρθρα 4 παρ. 5 και 25 παρ. 4 του Συντάγματος, αρχές της ιδιαίτερης μισθολογικής μεταχείρισης των στρατιωτικών και της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης (βλ. ιδίως ΣτΕ 2192/2014). Κατά συνέπεια, εφ’όσον η ως άνω εξουσιοδοτική διάταξη δεν περιέχει σχετική ρύθμιση, ώστε να τίθεται ζήτημα συνταγματικότητας αυτής, στον κανονιστικό νομοθέτη εναπόκειται, προκειμένου να προβεί στην, άμεση ή έμμεση, μείωση του ύψους του επιμάχου επιδόματος, να συνεκτιμήσει κατά τρόπο σύμφωνο με τις ανωτέρω συνταγματικές διατάξεις, όπως αυτές έχουν ερμηνευθεί, τα αναγκαία και πρόσφορα κριτήρια, ώστε η ενδεχόμενη μείωση του επιδόματος να μην παραβιάζει την υποχρέωση της ιδιαίτερης μισθολογικής μεταχείρισης των στρατιωτικών. Εν προκειμένω, όμως, από κανένα στοιχείο δεν προκύπτει ότι πριν από την έκδοση της προσβαλλόμενης πράξης ελήφθησαν υπόψη οι συνθήκες λειτουργίας του σώματος σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες της υπηρεσίας και την ενεργό άσκηση των εν λόγω καθηκόντων, ούτε ότι έγιναν ειδικές εκτιμήσεις για τις επιπτώσεις της μειώσεως των ωρών της συγκεκριμένης πρακτικής (και συνακόλουθα του επίδικου επιδόματος) στην ομαλή εκτέλεση των καθηκόντων των δικαιούχων, ούτε, ότι εκτιμήθηκε, αν οι προερχόμενες από τις εν λόγω μειώσεις επιπτώσεις είναι μικρότερες ή μεγαλύτερες από το οικονομικό όφελος που θα προκύψει, ούτε, τέλος, αν οι αποδοχές τους παραμένουν, και μετά τις νέες μειώσεις, επαρκείς για την αντιμετώπιση του κόστους αξιοπρεπούς διαβίωσης τους και ανάλογες της αποστολής τους. 

Συνεπώς αποδεικνύεται πως η Διοίκηση προέβη σε περικοπή του επιδίκου επιδόματος κατά παράβαση της εξουσιοδότησης του νόμου και των συνταγματικών αρχών που διέπουν τα στρατιωτικά σώματα, και ως εκ τούτου πρέπει να γίνουν δεκτοί οι ισχυρισμοί των αιτούντων και να ακυρωθεί, κατά το αντίστοιχο μέρος, η προσβαλλομένη απόφαση.

Προβάλλεται περαιτέρω ότι η διάταξη της παρ. 1 του αρθρ. 10 της προσβαλλομένης ΚΥΑ, καθ ο μέρος ορίζει ότι ο αριθμός των δικαιούχων καθορίζεται από τους κλάδους των Ε.Δ. σύμφωνα με τις επιχειρησιακές απαιτήσεις τους, συνιστά ανεπίτρεπτη κατ αρθρ. 43 παρ. 2 Συντ. υπεξουσιοδότηση, αφού χορηγεί σε διοικητικό όργανο, που δεν προβλέπεται στο νόμο, την εξουσία να θεσπίζει προϋπόθεση για τη χορήγηση του επιδίκου επιδόματος. Όπως, όμως προκύπτει από τις ρυθμίσεις της προσβαλλομένης ΚΥΑ, οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση του επιδίκου επιδόματος στους δικαιούχους καθορίζονται ρητώς στην ίδια την απόφαση αυτή (βλ. αρθρ. 6 αυτής), ενώ ο καθορισμός του αριθμού των προσώπων που υποβάλλονται στη σχετική διαδικασία συντηρήσεως της επιχειρησιακής τους ικανότητας, και άρα πληρούν στη συνέχεια τις προϋποθέσεις υπαγωγής στην επίδικη ΚΥΑ, δεν ρυθμίζεται από την τελευταία.  Η γενική και αόριστη αναφορά στην εν λόγω διάταξη της παρ. 1 του αρθρ. 10 στους «Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων», έχει, αντιθέτως, την έννοια ότι η ανωτέρω διάταξη παραπέμπει ως προς τα θέματα αυτά στην ισχύουσα οικεία νομοθεσία, η οποία ρυθμίζει τη διαδικασία συντήρησης της επιχειρησιακής ικανότητας των δικαιούχων των επίδικων επιδομάτων και σύμφωνα με την οποία ο αριθμός και το προσωπικό που θα διέρχεται τις σχετικές δοκιμασίες καθορίζεται με διαταγή ΓΕΝ, κατόπιν προτάσεων του Αρχηγείου Στόλου, πραγματοποιείται δε για την κάλυψη επιχειρησιακών αναγκών. Η πρόβλεψη εξάλλου, στο προοίμιο (αριθμ. 3) της προσβαλλομένης ΚΥΑ, ορισμένου ποσού για την κάλυψη των εν λόγω επιδομάτων δεν έχει την έννοια του εφάπαξ προσδιορισμού του ποσού αυτού, ούτως ώστε να περιορίζεται εμμέσως ο αριθμός των δικαιούχων του επιδόματος, δεδομένου ότι σύμφωνα με το άρθρο 12 της εν λόγω ΚΥΑ το σχετικό ποσό μπορεί να αναπροσαρμοσθεί με κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Άμυνας και Οικονομικών. Κατόπιν αυτού, ο ως άνω λόγος ακυρώσεως, πρέπει να απορριφθεί, γιατί στηρίζεται στην εσφαλμένη κατά τα ανωτέρω, νομική προϋπόθεση, ότι με την εν λόγω διάταξη παρέχεται στους προϊσταμένους των κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων εξουσία προς περιορισμό του αριθμού των δικαιούχων των επιδίκων επιδομάτων. Περαιτέρω, πρέπει να απορριφθούν ως αλυσιτελείς και οι υπόλοιποι λόγοι ακυρώσεως.

Επιμέλεια: Μαστακούρη Μαρία-Ιππολύτη

Το δικαστήριο δέχεται την κρινόμενη αίτηση και ακυρώνει την προσβαλλόμενη πράξη (υπ. αριθμ. Φ.841/38/26939/ Σ.5184/23.3.2018 ΚΥΑ.)