Απόφαση 297/2018 Δ' Τμήματος ΑΠ – Προσδιορισμός αποζημίωσης του απαλλοτριούμενου ακινήτου

Απόφαση 297/2018 Δ' Τμήματος ΑΠ – Προσδιορισμός αποζημίωσης του απαλλοτριούμενου ακινήτου

Κατά τις διατάξεις του άρθρου 17 παρ. 1, 2 και 4 του Συντάγματος, η ιδιοκτησία τελεί υπό την προστασία του Κράτους, τα δικαιώματα όμως που απορρέουν από αυτή δεν μπορούν να ασκούνται σε βάρος του γενικού συμφέροντος. Κανένας δεν στερείται της ιδιοκτησίας του, παρά μόνο για δημόσια ωφέλεια, που έχει αποδειχθεί με τον προσήκοντα τρόπο, όταν και όπως ο νόμος ορίζει και πάντοτε αφού προηγηθεί πλήρης αποζημίωση, που ανταποκρίνεται στην αξία την οποία είχε το απαλλοτριούμενο κατά το χρόνο της συζήτησης για τον προσωρινό προσδιορισμό της αποζημιώσεως. Αν ζητηθεί απευθείας ο οριστικός προσδιορισμός της αποζημιώσεως, λαμβάνεται υπόψη η αξία κατά το χρόνο της σχετικής συζητήσεως στο δικαστήριο. Ως πλήρης αποζημίωση νοείται η αποζημίωση που παρέχει στον ιδιοκτήτη τη δυνατότητα αντικαταστάσεως του απαλλοτριούμενου ακινήτου με άλλο ισάξιο. Εξ άλλου, κατά τη διάταξη του άρθρου 13 παρ. 1 εδ. τελευταίο του Ν. 2882/2001 (Κώδικας Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων - ΚΑΑΑ), όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 9 παρ. 1 του Ν. 3193/2003, “ως κριτήριο για την εκτίμηση της αξίας του απαλλοτριούμενου ακινήτου, λαμβάνονται υπόψη, ιδίως, η αξία που έχουν κατά τον κρίσιμο χρόνο παρακείμενα και ομοειδή ακίνητα, που προσδιορίζεται κυρίως από την αντικειμενική αξία, τα τμήματα σε συμβόλαια μεταβίβασης κυριότητος ακινήτων, τα οποία συντάχθηκαν κατά το χρόνο της κηρύξεως της απαλλοτριώσεως, καθώς και η πρόσοδος του απαλλοτριούμενου”. Όμως η ως άνω διάταξη του άρθρου 13 παρ. 1 εδ. τελευταίο του ΚΑΑΑ, αφού χρησιμοποιεί τη λέξη “ιδίως”, δεν καθιερώνει αποκλειστικά και υποχρεωτικά για το δικαστήριο κριτήρια για τη διάγνωση της πραγματικής αξίας του απαλλοτριούμενου ακινήτου και έτσι δεν θεωρείται ότι παραβιάζεται, στην περίπτωση που το δικαστήριο δεν λάβει υπόψη του τα ως άνω κριτήρια που κατονομάζει ενδεικτικά, ή αν το δικαστήριο λάβει υπόψη του άλλα κριτήρια που δεν κατονομάζει, αλλ’ απλώς παρέχει οδηγίες για το πως πρέπει να καθορίζεται η πραγματική αξία του απαλλοτριούμενου ακινήτου και επιτρέπει στο δικαστήριο να λάβει υπόψη του στον καθορισμό της, κάθε πρόσφορο, κατά την ανέλεγκτη κρίση του, συγκριτικό αποδεικτικό στοιχείο, αφού το αξιολογήσει κατάλληλα. Περαιτέρω κατά το άρθρο 18 του Ν. 2882/2001 ο προσδιορισμός της αποζημιώσεως γίνεται με δικαστική απόφαση. Κατά την έννοια της διάταξης αυτής σε συνδυασμό με το άρθρο 1 του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της Συμβάσεως της Ρώμης, που κυρώθηκε με το ΝΔ 53/1974 (και κατά το άρθρο 28 του Συντάγματος και έχει αυξημένη ισχύ έναντι των κοινών νόμων), αντικείμενο της δίκης του καθορισμού της αποζημιώσεως και της αρμοδιότητος του Εφετείου, είναι η αποζημίωση εν συνόλω λαμβανόμενη, δηλαδή η χορήγηση αποζημιώσεως σε σχέση με την αξία του απαλλοτριωθέντος ακινήτου, ο προσδιορισμός της ωφέλειας του ιδιοκτήτου αυτού, όπου η ύπαρξή της επηρεάζει τις, εκ της απαλλοτριώσεως, αξιώσεις του, κάθε άλλο συναφές θέμα με την απαλλοτρίωση και η δικαστική δαπάνη (Ολ.ΑΠ 10 - 11/ 2004). Όμως θέμα συναφές με την απαλλοτρίωση και αντικείμενο της δίκης του καθορισμού της αποζημιώσεως δεν αποτελεί η διαφορά, η οποία γεννάται επ’ ευκαιρία της απαλλοτριώσεως και έχει ως αντικείμενο την αξίωση αποζημιώσεως για ζημία και χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, από παράνομες πράξεις των οργάνων της διοικήσεως κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους στα πλαίσια της διαδικασίας της απαλλοτριώσεως. Η αγωγή με το ανωτέρω αντικείμενο ερείδεται στις διατάξεις του άρθρου 105 του Εισ.Ν.ΑΚ και υπάγεται στη δικαιοδοσία των Διοικητικών Δικαστηρίων (ΑΕΔ 13/1992, ΑΠ 1471/2009).
Η διάταξη του άρθρου 17 παρ. 3 ν. 2882/2001, σύμφωνα με την οποία η συζήτηση της αίτησης για τον προσωρινό ή οριστικό προσδιορισμό της αποζημιώσεως είναι απαράδεκτη αν δεν προσαχθούν τα κατά την παρ. 1 του ιδίου άρθρου πιστοποιητικά, αναφέρεται στην καθολοκληρίαν παράλειψη προσαγωγής κτηματολογικού πίνακα. Επομένως, αν προσκομίσθηκε κτηματολογικός πίνακας για το ακίνητο, όπως εν προκειμένω, υπάρχει η αναγκαία προδικασία έστω και αν στον πίνακα αυτόν δεν περιέχονται συστατικά του απαλλοτριωθέντος ακινήτου. Ως προς τα συστατικά που δεν περιλαμβάνονται στον κτηματολογικό πίνακα το δικαστήριο έχει εξουσία να προσδιορίζει τιμή μονάδας αποζημίωσης εφόσον υποβληθεί σχετικό αίτημα. Έχει δε το δικαστήριο την ευχέρεια, είτε να διατάξει την συμπλήρωση του πίνακα είτε να προχωρήσει στον καθορισμό τιμής και για τα παραλειφθέντα συστατικά, βάσει των προσκομιζομένων ή τασσομένων και διεξαγόμενων αποδείξεων. Στην τελευταία αυτή περίπτωση ο πίνακας θα συμπληρωθεί, αν υπάρχει ανάγκη, εκ των ύστερων προκειμένου να υπολογισθεί η συνολικά καταβλητέα αποζημίωση.

Επιμέλεια: Ευαγγελία Μανίκα / Επιστημονική Συνεργάτης ethemis
 

Κατά το άρθρο 18 του Ν. 2882/2001 ο προσδιορισμός της αποζημιώσεως γίνεται με δικαστική απόφαση