Απόφαση υπ’αριθ. 302/2019 ΣτΕ τμήματος Γ΄- Παραπεμπτική απόφαση προς Δ΄ Τμ. ΣτΕ
Με τις 5/2017 και 6/2017 πράξεις της Επιτροπής του άρθρου 1 παρ. 1 του ν. 3900/2010 (Α΄ 213), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 40 του ν. 4055/2012 (Α΄ 51), έγιναν δεκτές οι από 20.12.2016 αιτήσεις της αιτούσας εταιρείας και διατάχθηκε η εισαγωγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας των κρινόμενων αιτήσεων ακυρώσεως. Οι ως άνω αιτήσεις είχαν ασκηθεί ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών ως αρμόδιου για την εκδίκαση διαφορών που αναφύονται κατά τη διαδικασία που προηγείται της σύναψης δημοσίων συμβάσεων σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3886/2010 (Α΄ 173), όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο, με τον οποίο μεταφέρθηκαν στο εσωτερικό δίκαιο οι οδηγίες 89/665/ΕΟΚ και 92/13/ΕΟΚ, όπως τροποποιήθηκαν στη συνέχεια. Με τις προαναφερθείσες πράξεις της Επιτροπής έγινε δεκτό ότι στις κρινόμενες υποθέσεις τίθεται το γενικότερου ενδιαφέροντος ζήτημα της συμφωνίας προς το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Σύνταγμα των διατάξεων του άρθρου 63 του ν. 4430/2016, το οποίο έχει συνέπειες για ευρύτερο κύκλο προσώπων. Με τις ίδιες πράξεις έγινε δεκτό, κατά πλειοψηφία, ότι οι αιτήσεις έπρεπε να εισαχθούν στο Γ΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας, ως αρμόδιο επί ενδίκων βοηθημάτων σχετικών με τον διορισμό ή την πρόσληψη προσωπικού του Δημοσίου και των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου (άρθρο 3 παρ. 1 περ. β΄ π.δ. 361/2001, Α΄ 244), καθόσον οι συμβάσεις τις οποίες αφορούν οι προσβαλλόμενες πράξεις και οι οποίες θα συναφθούν από τα ανωτέρω Νοσοκομεία ως Ν.Π.Δ.Δ., εξαιρούνται, ως συμβάσεις εργασίας, από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2014/24 (άρ. 10 περ. ζ΄) και της οδηγίας 89/665.
Με την 1305/2017 απόφασή του, με επταμελή σύνθεση, το Γ΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας ανέστειλε την πρόοδο της δίκης επί των κρινομένων αιτήσεων και υπέβαλε στο Δ.Ε.Ε. αίτηση για την έκδοση προδικαστικής απόφασης σύμφωνα με το άρθρο 267 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), προκειμένου να διευκρινισθούν ζητήματα ερμηνείας των διατάξεων των οδηγιών 2014/24/ΕΕ και 89/665/ΕΟΚ, της ανωτέρω Συνθήκης, καθώς και του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ένωσης. Με την ίδια απόφαση έγινε δεκτό ότι στην κρινόμενη υπόθεση ανακύπτει επίσης το ζήτημα, αν αιτήσεις δικαστικής προστασίας, οι οποίες στρέφονται κατά αποφάσεων αρμόδιας αρχής για τη σύναψη συμβάσεων που φέρονται ως εξαιρούμενες από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2014/24, θα έπρεπε να εξετασθούν από δικαστήριο που είναι αρμόδιο για την παροχή δικαστικής προστασίας σύμφωνα με τις διατάξεις της δικονομικής οδηγίας 89/665, όπως ισχύει, καθώς και της νομοθεσίας μεταφοράς της στο εσωτερικό δίκαιο, δεδομένου ότι η σχετική διαφορά εγείρεται από οικονομικό φορέα (την αιτούσα εταιρεία) δραστηριοποιούμενο στην αγορά δημοσίων συμβάσεων και ενδιαφερόμενο να του ανατεθεί σύμβαση με το επίδικο περιεχόμενο, αφορά δε τη νομιμότητα της πιο πάνω εξαίρεσης. Επί της ανωτέρω αιτήσεως για έκδοση προδικαστικής απόφασης εκδόθηκε η από 25.10.2018 απόφαση του Δ.Ε.Ε., με την οποία τα τεθέντα προδικαστικά ερωτήματα απαντήθηκαν ως εξής: 1) Κατ’ ορθή ερμηνεία του άρθρου 10, περίπτωση ζ΄, της οδηγίας 2014/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων και την κατάργηση της οδηγίας 2004/18/ΕΚ, όπως τροποποιήθηκε με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2015/2170 της Επιτροπής, της 24ης Νοεμβρίου 2015, η έννοια “συμβάσεις απασχόλησης” καταλαμβάνει συμβάσεις εργασίας όπως οι επίμαχες στην υπόθεση της κύριας δίκης [με συνέπεια να εξαιρούνται του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας 2014/24, σύμφωνα με την ανωτέρω διάταξη], συγκεκριμένα δε ατομικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου συναπτόμενες με πρόσωπα τα οποία επελέγησαν βάσει αντικειμενικών κριτηρίων, όπως είναι ο χρόνος ανεργίας, η προηγούμενη πείρα και ο αριθμός των συντηρούμενων από τα πρόσωπα αυτά ανηλίκων τέκνων. Το Δικαστήριο, πάντως, διευκρίνισε με ρητή σκέψη (αριθμός 32) της ανωτέρω απόφασης ότι “Απόκειται εν τέλει στο αιτούν δικαστήριο να εκτιμήσει, με γνώμονα τα προεκτεθέντα, αν οι επίμαχες στην υπόθεση της κύριας δίκης συμβάσεις αποτελούν “συμβάσεις απασχόλησης”, κατά την έννοια της διατάξεως αυτής” και ότι “Ειδικότερα, όπως επισήμανε η Επιτροπή στις γραπτές παρατηρήσεις της, πρέπει να διακριβωθεί αν πρόκειται για πραγματικές ατομικές συμβάσεις εργασίας”, αν και “ουδόλως προκύπτει από τη διαβιβασθείσα στο Δικαστήριο δικογραφία ότι τούτο δεν συμβαίνει εν προκειμένω”. 2) Οι διατάξεις της οδηγίας 2014/24, όπως τροποποιήθηκε με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό 2015/2170, τα άρθρα 49 και 56 ΣΛΕΕ, οι αρχές της ίσης μεταχείρισης, της διαφάνειας και της αναλογικότητας, καθώς και τα άρθρα 16 και 52 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν έχουν εφαρμογή στην περίπτωση απόφασης δημοσίας αρχής να προσφύγει στη σύναψη συμβάσεων απασχόλησης όπως οι επίμαχες στην υπόθεση της κύριας δίκης, προκειμένου να εκπληρώσει ορισμένα καθήκοντα απτόμενα των υποχρεώσεών της δημοσίου συμφέροντος. 3) Το άρθρο 1, παράγραφος 1, της οδηγίας 89/665/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Δεκεμβρίου 1989, για τον συντονισμό των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων περί της εφαρμογής των διαδικασιών προσφυγής στον τομέα της σύναψης συμβάσεων κρατικών προμηθειών και δημοσίων έργων, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2014/23/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, έχει την έννοια ότι κατά της απόφασης αναθέτουσας αρχής να συνάψει συμβάσεις απασχόλησης με φυσικά πρόσωπα για την παροχή ορισμένων υπηρεσιών, χωρίς να κινήσει διαδικασία σύναψης δημόσιας σύμβασης σύμφωνα με την οδηγία 2014/24, όπως αυτή τροποποιήθηκε με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό 2015/2170, για τον λόγο ότι, κατά την άποψή της, οι συμβάσεις αυτές δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της συγκεκριμένης οδηγίας, δύναται να ασκήσει προσφυγή οικονομικός φορέας ο οποίος θα είχε έννομο συμφέρον να του ανατεθεί δημόσια σύμβαση με αντικείμενο όμοιο εκείνου των εν λόγω συμβάσεων και ο οποίος φρονεί ότι οι συμβάσεις αυτές εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω οδηγίας. Η αποδοχή της άποψης ότι οι σχετικές με την προσβαλλόμενη απόφαση αιτήσεις δικαστικής προστασίας δεν εξετάζονται κατά τις διατάξεις της οδηγίας 89/665, όπως ισχύει, και της σχετικής εσωτερικής νομοθεσίας, διότι αφορούν τη σύναψη συμβάσεων που φέρονται ως εξαιρούμενες από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2014/24, ήταν δυνατό να οδηγήσει σε μη εφαρμογή της (δικονομικής) οδηγίας 89/665 και σε παράκαμψη της ειδικής δικαστικής προστασίας που αυτή θέλει να εξασφαλίσει στους οικείους οικονομικούς φορείς, όταν οι τελευταίοι αμφισβητούν, ακριβώς, τη νομιμότητα της απόφασης αναθέτουσας αρχής για εξαίρεση διαδικασίας σύναψης συμβάσεως από την οδηγία 2014/24 και για μη εφαρμογή της τελευταίας. Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου, τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι διατίθενται αποτελεσματικά και ταχέα ένδικα μέσα κατά των αποφάσεων των αναθετουσών αρχών και των αναθετόντων φορέων ως προς το ζήτημα αν συγκεκριμένη σύμβαση εμπίπτει στο προσωπικό και θεματικό πεδίο εφαρμογής των οδηγιών 2004/18/ΕΚ και 2004/17/ΕΚ.”]
Στην προκειμένη περίπτωση, η αιτούσα εταιρεία, ως οικονομικός φορέας υπό την ανωτέρω έννοια, άσκησε τις κρινόμενες αιτήσεις (καθώς και τις συναφείς αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων κατά τον ν. 3886/2010) αμφισβητώντας προεχόντως τη νομιμότητα της παράλειψης των καθών οι κρινόμενες αιτήσεις νοσοκομείων να κινήσουν διαδικασίες σύναψης συμβάσεων κατά την οδηγία 2014/24, επιλέγοντας, αντ’ αυτών, την εξαιρετική διαδικασία σύναψης ατομικών συμβάσεων εργασίας κατά το άρθρο 63 του ν. 4430/2016 υπό την αντίληψη ότι οι τελευταίες εξαιρούνται νομίμως του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας, προϋπόθεση, ωστόσο, που κατά τους ισχυρισμούς της αιτούσας δεν συντρέχει εν προκειμένω. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τη δεσμευτική για το Συμβούλιο της Επικρατείας, απόφαση του Δ.Ε.Ε., οι κρινόμενες αιτήσεις ακυρώσεως (όπως και οι συναφείς αιτήσεις προσωρινής δικαστικής προστασίας) έπρεπε να εκδικασθούν κατά τις ειδικές διατάξεις της δικονομικής οδηγίας 89/665, όπως ισχύει, και του ν. 3886/2010, όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο. Δεν μπορούσαν, ως εκ τούτου, να εισαχθούν προς εκδίκαση στο Γ΄ Τμήμα, αλλά έπρεπε να εισαχθούν στον αρμόδιο, κατά τα εκτιθέμενα στη συνέχεια, δικαστικό σχηματισμό για την παροχή της ανωτέρω ειδικής δικαστικής προστασίας. Στον εν λόγω, εξάλλου, σχηματισμό ανήκει, σύμφωνα με τα άρθρα 2, 3, 5 παρ. 5 και 7 παρ. 1 του ν. 3886/2010 (πρβλ. και τις αντίστοιχες διατάξεις των άρθρων 346 παρ. 1, 360 παρ. 1 και 372 παρ. 1, 2 και 4 του ν. 4412/2016-Α΄ 147, όπως ισχύουν), η αρμοδιότητα να κρίνει τη διαφορά που εγείρεται από οικονομικό φορέα, ο οποίος θα είχε έννομο συμφέρον να του ανατεθεί δημόσια σύμβαση με ορισμένο αντικείμενο, τόσο σε σχέση με παραβάσεις κανόνων του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο και σε σχέση με παραβάσεις του εσωτερικού δικαίου. Η υπόθεση παραπέμπεται στο Δ΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 4 παρ. 2 του π.δ. 361/2001 (Α΄ 244), όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 παρ. 2 του π.δ. 334/2003 (Α΄ 285).
Επιμέλεια: Δήμητρα Μαντουβάλου /Επιστημονική Συνεργάτης ethemis
Διαφορές που εγείρονται από οικονομικό φορέα, ο οποίος θα είχε έννομο συμφέρον να του ανατεθεί δημόσια σύμβαση με ορισμένο αντικείμενο, αμφισβητώντας προεχόντως τη νομιμότητα της παράλειψης των καθών οι κρινόμενες αιτήσεις δημοσίων φορέων (εν προκειμένω νοσοκομείων) να κινήσουν διαδικασίες σύναψης συμβάσεων κατά την οδηγία 2014/24, επιλέγοντας, αντ’ αυτών, την εξαιρετική διαδικασία σύναψης ατομικών συμβάσεων εργασίας κατά το άρθρο 63 του ν. 4430/2016 υπό την αντίληψη ότι οι τελευταίες εξαιρούνται νομίμως του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας, προϋπόθεση, ωστόσο, που κατά τους ισχυρισμούς της αιτούσας δεν συντρέχει εν προκειμένω, σύμφωνα με τη δεσμευτική για το Συμβούλιο της Επικρατείας, απόφαση του Δ.Ε.Ε., έπρεπε να εκδικασθούν κατά τις ειδικές διατάξεις της δικονομικής οδηγίας 89/665, όπως ισχύει, και του ν. 3886/2010, όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο. Δεν μπορούσαν, ως εκ τούτου, να εισαχθούν προς εκδίκαση στο Γ΄ Τμήμα, αλλά έπρεπε να εισαχθούν στον αρμόδιο, κατά τα, δικαστικό σχηματισμό του Δ΄ Τμήματος για την παροχή της ανωτέρω ειδικής δικαστικής προστασίας.
Source/ Author:
