Δελτίο Τύπου: Εκδήλωση ΙΜΔΑ: «Όψεις του προσφυγικού-μεταναστευτικού ζητήματος»
Δελτίο Τύπου
Εκδήλωση ΙΜΔΑ
«Όψεις του προσφυγικού-μεταναστευτικού ζητήματος»
«Όψεις του προσφυγικού-μεταναστευτικού ζητήματος» ήταν το θέμα της εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε από το Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΙΜΔΑ) στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών, την Παρασκευή, 1η Ιουνίου 2018, με αφορμή την έκδοση της διδακτορικής διατριβής της Μαρίας Χ. Ζακούλα με τίτλο «Το νομικό καθεστώς των μεταναστών στο δημόσιο διεθνές δίκαιο» (εκδόσεις Σάκκουλα, 2016, 581 σελ.).
Τον συντονισμό της εκδήλωσης ανέλαβε ο δημοσιογράφος κ. Αντώνης Παπαγιαννίδης, ο οποίος σχολίασε εισαγωγικά τις τεράστιες διαστάσεις που έχει λάβει σήμερα το μεταναστευτικό/προσφυγικό ζήτημα και το ενδιαφέρον που συνεπώς προκαλεί κάθε συζήτηση που περιστρέφεται γύρω από αυτό το θέμα με επίκεντρο ιδίως την έννοια του «άλλου».
Τον λόγο αρχικά έλαβε ο κ. Λίνος-Αλέξανδρος Σισιλιάνος, Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), ο οποίος αναπτύσσοντας την προβληματική του βιβλίου υπογράμμισε την πολυδιάσπαση της έννοιας «αλλοδαπός» εντός της διεθνούς έννομης τάξης. Ο κ. Σισιλιάνος εξέφρασε επιπλέον την άποψη ότι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) τείνει καταρχήν στην εξομοίωση ημεδαπών και αλλοδαπών που υπάγονται στη δικαιοδοσία των κρατών-μερών ως προς ορισμένα θεμελιώδη δικαιώματα. Προσέθεσε ότι οι δύο βασικοί τομείς στους οποίους επικεντρώνεται η νομολογία του ΕΔΔΑ είναι αυτοί της απομάκρυνσης των αλλοδαπών (έκδοση, επαναπροώθηση ή απέλαση) καθώς και της κράτησης των αλλοδαπών και των αιτούντων άσυλο (όροι και συνθήκες κράτησης) και προχώρησε κατόπιν σε εκτενή ανάλυση της σχετικής νομολογίας με έμφαση στις αποφάσεις που αφορούν την Ελλάδα (άνω των πενήντα συνολικά). Συμπερασματικά, ο κ. Σισιλιάνος παρατήρησε ότι το Δικαστήριο έχει χτίσει μια πλούσια νομολογία, η οποία οριοθετεί την εξουσία των κρατών και ενισχύει το διεθνές πλαίσιο προστασίας των δικαιωμάτων των αλλοδαπών και αιτούντων άσυλο, αλλά ταυτόχρονα καθιστά επιτακτική την ανάγκη δραστικής αναθεώρησης του κανονισμού του Δουβλίνου.
Στη συνέχεια, ο κ. Δανιήλ Εσδράς, Ειδικός Απεσταλμένος του Γενικού Διευθυντή του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ) στην Ελληνική Κυβέρνηση και Σύμβουλος του Περιφερειακού Διευθυντή για τη Μεσόγειο, σημείωσε το ελλιπές διεθνές νομικό πλαίσιο και την ευάλωτη θέση του μετανάστη ανά τον κόσμο. Χαιρέτισε όμως ως σημαντική εξέλιξη το γεγονός ότι η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ σκοπεύει από τον Σεπτέμβρη να ασχοληθεί επιτέλους σε βάθος με το μεταναστευτικό ζήτημα. Τόνισε βέβαια ότι στην πράξη η θέση του μετανάστη αλλά και του πρόσφυγα είναι πολύ πιο δυσχερής από αυτήν η οποία περιγράφεται και αναγνωρίζεται στη θεωρία. Γι΄αυτό και επισήμανε την ανάγκη να υπάρξει ευρεία και εις βάθος συνειδητοποίηση των διαστάσεων του προβλήματος.
Η κ. Καλλιόπη Στεφανάκη, Υπεύθυνη στον Τομέα Προστασίας των Προσφύγων στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες στην Ελλάδα, δήλωσε ότι η παρούσα κατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα, την Ευρώπη και τον κόσμο δημιουργεί ανησυχία. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι ακολουθούμενες πολιτικές δείχνουν να στοχεύουν στη μετάθεση των ευθυνών για την αντιμετώπιση του ζητήματος και γι’αυτό το λόγο τα δικαστικά όργανα, ιδίως τα υπερεθνικά, καλούνται να παίξουν τον ρόλο του τελικού θεματοφύλακα για την προστασία των δικαιωμάτων των προσφύγων. Ως προς την Ελλάδα, σημειώθηκε ότι η διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος έχει αναδείξει συστημικές αδυναμίες και ελλείψεις, παρότι πρέπει να αναγνωριστεί ότι έχει υπάρξει πρόοδος σε αρκετούς τομείς σε σχέση με το παρελθόν, ιδίως στο θεσμικό και επιχειρησιακό πλαίσιο, κάτι που αφήνει αναμφίβολα ένα περιθώριο αισιοδοξίας.
Ο κ. Μάρκος Καραβίας, Διευθυντής της Υπηρεσίας Ασύλου, αρχικά περιέγραψε το γενικό θεωρητικό πλαίσιο της συζήτησης περί προσφύγων και μεταναστών. Το βασικό ερώτημα που τίθεται κατά τη γνώμη του είναι αν η ελευθερία του κράτους να αποφασίζει ποιος και υπό ποίους όρους εισέρχεται στην επικράτειά του είναι τόσο ευρεία όσο είχε αναγνωριστεί παλαιότερα. Μετά από ανάλυση της σχετικής νομολογίας κυρίως του ΕΔΔΑ, διαπιστώνεται ότι η κεντρική έννοια που προκύπτει από αυτόν τον προβληματισμό είναι πλέον αυτή των «δεσμών» μεταξύ ενός αλλοδαπού και της χώρας εντός της οποία διαμένει.
Τέλος, η συγγραφέας του βιβλίου, κ. Μαρία Ζακούλα, αφού ευχαρίστησε το ΙΜΔΑ αλλά και τον Επιβλέποντα της διδακτορικής της διατριβής, κ. Σισιλιάνο, σχολίασε ότι υπάρχει ένα σύγχρονο διεθνές δίκαιο δικαιωμάτων αλλοδαπών και μεταναστών, παρότι βέβαια αυτό βρίσκεται ακόμα υπό διαμόρφωση. Εντός αυτού του πλαισίου, κεντρική ιδέα του βιβλίου είναι η ανάδυση ενός έτερου δεσμού μεταξύ ατόμου και Κράτους, πέραν της ιθαγένειας, ο οποίος αποτυπώνεται στην έννοια της διαμονής. Κλείνοντας ανέφερε πόσο σημαντικό είναι, δεδομένων των συνθηκών που επικρατούν σήμερα τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη, να καταγραφούν οι διεθνείς νομικές εξελίξεις στο θέμα του μεταναστευτικού, ώστε να καταστεί δυνατή η αποτίμηση των συνεπειών τους και στο εσωτερικό.
Αθήνα, 5 Ιουνίου 2018
Στην πράξη η θέση του μετανάστη αλλά και του πρόσφυγα είναι πολύ πιο δυσχερής από αυτήν η οποία περιγράφεται και αναγνωρίζεται στη θεωρία
