Απόφαση 1492/2018 ΑΠ – Kαταχρηστικότητα επίσχεσης εργασίας

Απόφαση 1492/2018 ΑΠ – Kαταχρηστικότητα επίσχεσης εργασίας

1. Aπό τη διάταξη του άρθρου 524 παρ.3 ΚΠολΔ, που ορίζει ότι σε περίπτωση ερημοδικίας του εκκαλούντος η έφεση απορρίπτεται, συνάγεται ότι η απόρριψη της έφεσης λόγω ερημοδικίας του εκκαλούντος δεν είναι τυπική, αλλά γίνεται κατ’ ουσίαν, διότι αν και στην πραγματικότητα οι λόγοι της έφεσης δεν εξετάζονται ως προς το παραδεκτό και τη βασιμότητά τους, ωστόσο θεωρούνται κατά πλάσμα του νόμου ότι είναι αβάσιμοι και για την αιτία αυτή πάντοτε απορριπτέοι, αφού το δικαστήριο δεν έχει τη δυνατότητα να εκδώσει αντίθετη απόφαση, δεχόμενο κάποιον από αυτούς. Επομένως, στην περίπτωση απόρριψης της έφεσης λόγω ερημοδικίας του εκκαλούντος με αίτηση αναιρέσεως προσβάλλεται μόνον η τελεσίδικη απόφαση του εφετείου, δηλαδή αυτή που δεν υπόκειται πλέον σε ανακοπή ερημοδικίας και έφεση (ΚΠολΔ 553 παρ.1), στην οποία ενσωματώνεται έκτοτε η πρωτόδικη απόφαση. Έτσι, τα τυχόν σφάλματα της πρωτόδικης απόφασης, που με την έννοια αυτή επικυρώνεται από το εφετείο, μπορούν με την αίτηση αναίρεσης να προταθούν ως σφάλματα της εφετειακής απόφασης, εφόσον συνιστούν και αναιρετικούς λόγους παραδεκτά προβαλλόμενους (ΟλΑΠ 16/1990, AΠ 1440/2018).

2. Σύμφωνα με το άρθρο 648 ΑΚ, η σύμβασης εργασίας δημιουργεί ένα διαρκή ενοχικό δεσμό και στο πλαίσιο αυτής ο εργαζόμενος έχει την υποχρέωση [πρώτα] να παρέχει την εργασία του στον εργοδότη και αυτός [έπειτα] να καταβάλλει το συμφωνημένο μισθό. Εξ άλλου, σύμφωνα με το άρθρο 325 ΑΚ, που εφαρμόζεται και στη σχέση μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου σε συνδυασμό με τα άρθρα 329, 353 και 656 ΑΚ, εάν ο εργαζόμενος έχει ληξιπρόθεσμη αξίωση κατά του εργοδότη για καταβολή των αποδοχών του, δικαιούται, ασκώντας το δικαίωμα επισχέσεως, να αρνηθεί την παροχή της εργασίας του μέχρις ότου ο εργοδότης καταβάλει τις καθυστερούμενες αποδοχές. Η άσκηση του δικαιώματος της επίσχεσης στην περίπτωση αυτή έχει ως συνέπεια το ότι, αν και ο εργαζόμενος παύει να παρέχει την εργασία του, δεν καθίσταται υπερήμερος αυτός, αλλά ο εργοδότης, σε βάρος του οποίου ανακύπτει η υποχρέωση, όσο διαρκεί η υπερημερία, να καταβάλλει στον εργαζόμενο τις προσήκουσες αποδοχές σαν να εργαζόταν κανονικά.

Η επίσχεση εργασίας δεν αποβλέπει στην άμεση ικανοποίηση του εργαζόμενου, αλλά στην έμμεση πίεση του εργοδότη προς εκπλήρωση των δικών του υποχρεώσεων. Κατ’ ακολουθία, αν αντικειμενικά δεν υφίσταται δυνατότητα του εργοδότη προς εκπλήρωση, η άσκηση του δικαιώματος επίσχεσης, είτε εξ αρχής είτε κατά τη διάρκειά της, καθίσταται απρόσφορη για τον εργαζόμενο και δυσανάλογα επαχθής για τον εργοδότη. Τούτο, διότι ενώ, κατά κανόνα, η άσκηση του δικαιώματος επίσχεσης συνεπάγεται για το δανειστή τη χρονική μετάθεση της εκπλήρωσης της προς αυτόν οφειλόμενης παροχής, χωρίς κατά τα λοιπά να θίγει την αξίωσή του, στη σύμβαση εξαρτημένης εργασίας για όσο χρόνο διαρκεί η επίσχεση, ο εργοδότης χάνει το δικαίωμα επί την πραγματική παροχή της εργασίας και ο εργαζόμενος απαλλάσσεται οριστικά από αυτήν.

Γι’ αυτό και, ενώ η ιδιομορφία αυτή δεν αρκεί για τον αποκλεισμό τού δικαιώματος της επίσχεσης εργασίας, η άσκησή του, όπως και η άσκηση κάθε άλλου δικαιώματος, υπόκειται στους περιορισμούς του άρθρου 281 ΑΚ. Συνεπώς, πρέπει να γίνεται μέσα στα όρια της καλής πίστης ή των συναλλακτικών ηθών ή του κοινωνικού ή οικονομικού σκοπού αυτού. Διαφορετικά, καθίσταται καταχρηστική και παράνομη, οπότε δεν παράγει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, δηλαδή δεν καθιστά τον εργοδότη υπερήμερο (ΑΠ 114/2017, ΑΠ 1248/2015). Ως καταχρηστική ελέγχεται η άσκηση του δικαιώματος επίσχεσης της εργασίας και όταν, μεταξύ άλλων, η καθυστέρηση ως προς την καταβολή των ληξιπρόθεσμων αποδοχών δεν είναι χρονικά αξιόλογη ή δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα του εργοδότη, αλλά σε απρόβλεπτες περιστάσεις ή αντιξοότητες ή σε πρόσκαιρη οικονομική δυσχέρεια αυτού ή σε εξαιρετικά δυσμενείς γι’ αυτόν περιστάσεις ή όταν η επίσχεση αναφέρεται σε ασήμαντη εργοδοτική παροχή ή προξενεί στον εργοδότη δυσανάλογη ζημία σε σχέση με την ωφέλει του εργαζόμενου ή στρέφεται κατά εργοδότη που είναι αξιόπιστος (ΑΠ 940/2015).

Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Λαμπρινούδης / επιστημονικός συνεργάτης e-themis