Κατάσχεση εις χείρας τετάρτου – υπ’ αριθμόν 233 / 2018 απόφαση Μονομελούς Πρωτοδικείου Ρόδου.
*Ευχαριστούμε τον δικηγόρο Ελευθέριο-Γεώργιο Πάσσο για την αποστολή της απόφασης.
Ο αυξημένος βαθμός αλυσιτελών κατασχέσεων εις χείρας οφειλετών ή εις χείρας τρίτων, εξωνομικοι παράγοντες όπως η ανάγκη επιβίωσης των οφειλετών σε συνδυασμό με νομικές παραμέτρους όπως το γεγονός ότι ο εκάστοτε αφερέγγυος οφειλέτης με αφανή περιουσιακά στοιχεία εμφανίζεται να είναι μόνο δικαιούχος απαιτήσεων, έχουν οδηγήσει στη μεγιστοποίηση του φαινόμενου της καταδολίευσης δανειστών. Ανεξαρτήτως των πτωχεύσεων η καταδολίευση δανειστών διογκώνεται ελλείψει άμεσης και λυσιτελούς ικανοποίησης των απαιτήσεων των κατασχόντων δανειστών εξαιτίας των μεταβιβάσεων από τους οφειλέτες σε τρίτα πρόσωπα με νομική αυτοτέλεια.
Η κατάσχεση εις χείρας τέταρτου δεν προβλέπεται υπό το ισχύον ΚΠολΔ, ωστόσο στη πραγματικότητα κατ` επιτρεπτή απλούστευση, η κατάσχεση εις χείρας τέταρτου είναι δύο ταυτόχρονες κατασχέσεις εις χείρας τρίτου σε ένα ενδεχομένως κατασχετήριο: μια πρώτη πλαγιαστικώς ασκούμενη κατάσχεση εις χείρας τρίτου υπό την αίρεση ότι υπάρχει η πρώτη. Στην πρώτη κατάσχεση ο κατασχων ενεργώντας ως μη δικαιούχος διάδικος ασκεί πλαγιαστικά τα δικαιώματα του οφειλέτη του και «κέκτηται την εξουσίαν» προς επιβολή κατάσχεσης εις χείρας τρίτου. Στη δεύτερη κατάσχεση που δεν είναι τίποτε άλλο από τη κλασσική, ο κατασχών ενεργεί εξ δικαίου για να εξασφαλιστεί έναντι της αφερεγγυότητας του οφειλέτη του και πιθανώς έναντι των κακόβουλων ενεργειών του οφειλέτη αλλά και του οφειλέτη του οφειλέτη του. Με αυτό το τρόπο δηλαδή με τα δυο ταυτόχρονες κατασχέσεις η τετραμερής σχέση μετουσιώνεται σύμφωνα με την αρχή της οικονομίας της δίκης σε δυο τριμερείς. (Κατάσχεσης εις χείρας τέταρτου, Ιωάννης Δεληκωστόπουλος / Γεώργιος Κοπακάκης,Χρονικά Ιδιωτικού Δικαίου 2017, 248).
Υπό την ισχύ του ΚΠολΔ τέθηκε αρχικά το ερώτημα κατά πόσο είναι δυνατή η ανωτέρω μορφή κατάσχεσης υπό το όχημα της διάταξης του αρ.72ΚΠολΔ και γιατί αν αναγνωρίζεται η κατάσχεση εις χείρας τέταρτου, δεν θα μπορούσε να αναγνωριστεί και πέμπτου κοκ, η απάντηση στο τελευταίο ερώτημα είναι αρνητική καθώς η κατάσχεσης εις χείρας τέταρτου αποτελεί νόμιμο τρόπο άμεσης και λυσιτελούς ικανοποίησης της απαίτησης ως ήδη αναγνωριζόμενη από το διαχρονικό δίκαιο (Στην Πολιτική Δικονομία του 1834 η κατάσχεση εις χείρας τέταρτου ήταν μια πραγματική δικονομική δυνατότητα που διέθετε ο δανειστής δυνάμει της εφαρμογής αρ. 1025 παρ.2 ΚΠολΔ), αντιθέτως κατάσχεση εις χείρας πέμπτου δεν νοείται (Κατάσχεσης εις χείρας τέταρτου, Ιωάννης Δεληκωστόπουλος / Γεώργιος Κοπακάκης, Χρονικά Ιδιωτικού Δικαίου 2017, 248 ), περαιτέρω και ως προς το πρώτο ερώτημα γίνεται δεκτό από τη θεωρία, ότι το αρ.72ΚΠολΔ νομιμοποιεί το δανειστή να επιβάλλει κατάσχεση εις χείρας τέταρτου, δηλαδή να ασκήσει πλαγιαστικώς κατάσχεση εις χείρας τρίτου και έτσι να εισπράξει αμέσως το ποσό που αναλογεί στην απαίτηση του. (Καστριωτης, Η κατάσχεση εις χείρας τρίτου, 2009,54).
Ωστόσο και δεδομένου ότι το αίτημα της πλαγιαστικής αγωγής είναι να γίνει καταβολή στον οφειλέτη και όχι στον ενάγοντα δανειστή, ανακύπτει η προβληματική της άμεσης είσπραξης της απαίτησης από τον πλαγιαστικώς κατασχόντα δανειστή. Η λύση που υποδείχθηκε για την αντιμετώπιση αυτού του κενού συνίσταται στην επιβολή δύο κατασχέσεων στα χέρια τρίτου(που υποστηρίζεται ότι μπορεί να γίνει με το ίδιο κατασχετήριο) μιας πρώτης που επιβάλλεται από το δανειστή Α με την πλαγιαστική άσκηση του δικαιώματος του οφειλέτη του Β για την επιβολή της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου, η οποία καταλήγει να είναι κατάσχεση εις χείρας τέταρτου. Και μιας δεύτερης που επιβάλλεται και πάλι από τον κατασχόντα δανειστή Α κατά του οφειλέτη του Β για τη μελλοντική απαίτηση που έχει αυτός έναντι του τέταρτου δυνάμει προηγούμενης κατάσχεσης στα χέρια του, την οποία έχει επιβάλλει συγχρόνως ο ίδιος πλαγιαστικά. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η δυνατότητα άμεσης είσπραξης της απαίτησης από τον κατασχόντα (Α από τον Δ).
Ευνόητο καθίσταται ότι κάθε μια εκ των δύο κατασχέσων ακολουθεί τους δικούς της κανόνες, γίνεται έτσι δεκτό ότι με εκτελεστό τίτλο πρέπει να είναι εξοπλισμένη τόσο η απαίτηση υπέρ της οποίας επιβάλλεται η πλαγιαστικά ασκούμενη κατάσχεση στα χέρια τρίτου (του Β κατά του Γ) όσο και εκείνη που δίνει το δικαίωμα της πλαγιαστικής αυτής επιβολής (του Α κατά του Β). (Φαλτσή, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης, 2018, ΙΙ/Β,36, Καστριωτης, Η κατάσχεση εις χείρας τρίτου, 2009,54, Κατάσχεσης εις χείρας τέταρτου, Ιωάννης Δεληκωστόπουλος / Γεώργιος Κοπακάκης, Χρονικά Ιδιωτικού Δικαίου 2017, 248).
Επιμέλεια : Κωνσταντίνος Σπανός / Επιστημονικός συνεργάτης e-Θεμις
Οι δανειστές έχουν δικαίωμα να ζητήσουν δικαστική προστασία ασκώντας τα δικαιώματα του οφειλέτη τους, εφόσον εκείνος δεν τα ασκεί, εκτός αν συνδέονται στενά με το πρόσωπό του.
