Συμμετοχή δικαστή στην κατάρτιση νόμου που επεκτείνει την παραγραφή αδικημάτων
Η υπόθεση ανέκυψε με την άσκηση δύο προσφυγών, της κ. Chim, αναπληρώτριας της γενικής διεύθυνσης της εταιρίας FOZZ, και του κ. Przywieczerski, διευθύνοντος συμβούλου και προέδρου του διοικητικού συμβουλίου της εταιρίας, σκοπός της οποίας ήταν η συλλογή και διαχείριση κονδυλίων για την αποπληρωμή των εξωτερικών χρεών της χώρας. Στους δύο προσφεύγοντες αποδόθηκαν κατηγορίες και εν τέλει καταδικάστηκαν υπεξαίρεση δημόσιας επιχείρησης και πλημμελή διαχείριση. Με την έφεση που άσκησαν, υποστήριξαν πως ο δικαστής που συνέταξε την απόφαση είχε διοριστεί παράνομα και δεν ήταν αμερόληπτος, καθώς είχε συμμετάσχει ως σύμβουλος κατά τη διαδικασία σύνταξης νομοσχεδίου που προέβλεπε την επέκταση της παραγραφής αδικημάτων, και στο οποίο γινόταν σαφής αναφορά στην επίμαχη υπόθεση, ενώ παράλληλα υποβλήθηκε ερώτημα στο συνταγματικό δικαστήριο. Μολονότι οι ποινές που επιβλήθηκαν ακυρώθηκαν, κρίθηκε πως η ρύθμιση περί παραγραφής ήταν συνταγματική.
Αρχικά, οι προσφεύγοντες παραπονέθηκαν ότι ο ορισμός του δικαστή Α.Κ. έγινε κατά παράβαση των άρθρων του ποινικού κώδικα και κατ’ επέκταση των εγγυήσεων του άρθρου 6§1 της ΕΣΔΑ, παραβιάζοντας το δικαίωμα τους σε εξέταση της υπόθεσης τους από ένα ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστήριο. Επιπλέον, αναφέρθηκαν στην ανάμειξη του στη σύνταξη του νομοσχεδίου, σε δηλώσεις κατά τη διάρκεια της δίκης καθώς σε συγκεκριμένα σημεία στην αιτιολογία της απόφασης.
Το Δικαστήριο δέχτηκε παραβίαση του δικαιώματος των προσφευγόντων όσον αφορά τη σύνθεση του δικαστηρίου, καθώς, ενώ τα δικαστήρια έκριναν στο στάδιο της έφεσης ότι ο δικαστής ανέλαβε την εν λόγω υπόθεση κατά παράβαση του ποινικού κώδικα, κατέληξαν στην κρίση ότι το γεγονός αυτό δεν επηρέασε την πρωτόδικη απόφαση και συνεπώς δεν αποκατέστησαν το διαδικαστικό ελάττωμα. Όπως επισήμανε το Δικαστήριο, ο εν λόγω δικαστής είχε προβεί σε διάφορες δηλώσεις κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας, με κυριότερη εκείνη σύμφωνα με την οποία «υπήρξαν 40 θύματα» ως αποτέλεσμα των αξιόποινων πράξεων των κατηγορουμένων, ενώ σε συνέντευξη του τάχθηκε υπέρ της επιβολής αυστηρών ποινών. Με βάση το υποκειμενικό κριτήριο, οι εν λόγω δηλώσεις δεν μπορούν να θεωρηθούν ότι εκφράζουν κάποια προσωπική προκατάληψη ή μεροληψία, διότι, μολονότι ήταν προτιμότερο ο δικαστής Α.Κ. να είχε αποφύγει να τοποθετηθεί στα μέσα, δεν προκύπτει ότι τοποθετήθηκε επί του ζητήματος της ενοχής των κατηγορουμένων.
Εξετάζοντας το ζήτημα με βάση το αντικειμενικό κριτήριο, το Δικαστήριο διαπίστωσε πως το ζήτημα είχε ήδη αναλυθεί επαρκώς από το ανώτατο δικαστήριο, ενώπιον του οποίου δεν προσκομίστηκαν επαρκή στοιχεία που να αποδεικνύουν την ύπαρξη αυθαιρεσίας. Επιπλέον, η συμμετοχή του δικαστή κατά την νομοπαρασκευαστική διαδικασία ήταν μηδαμινή ενώ προέκυψε ότι ο εν λόγω νόμος τέθηκε σε εφαρμογή στις 3 Αυγούστου 2005, ημερομηνία μεταγενέστερη της έκδοσης της απόφασης. Συνεπώς, το Δικαστήριο έκρινε πως δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6§1 όσον αφορά την φερόμενη έλλειψη αμεροληψίας του δικαστή Α.Κ.
Οι προσφεύγοντες παραπονέθηκαν, επίσης, ότι με την εφαρμογή της νομοθετικής τροπολογίας του 2005 παραβιάστηκε το δικαίωμα τους σε δίκαιη δίκη λόγω της επέκτασης των χρονικών ορίων της παραγραφής, και παράλληλα πως η συγκεκριμένη τροπολογία θεσπίστηκε ώστε να επηρεάσει την εξέλιξη της επίμαχης υπόθεσης.
Όπως αναφέρει το Δικαστήριο, υπήρξε πρόβλεψη για την θέσπιση δικονομικής εγγύησης, σύμφωνα με την οποία δεν θα ήταν δυνατή η δίωξη για αδικήματα που είχαν παραγραφεί βάσει νόμου, ο οποίος ίσχυε πριν τη θέση σε εφαρμογή της τροπολογίας. Το Δικαστήριο συντάχθηκε με την κρίση του συνταγματικού δικαστηρίου, σύμφωνα με την οποία η τροπολογία δεν επηρέασε τη θέση του κατηγορουμένου επί της ουσίας, δεδομένοι ότι δεν επέφερε αλλαγές στη βάση της ποινικής ευθύνης ή της επιβολής κυρώσεων. Επιπλέον, το ΕΔΔΑ αναφέρθηκε σε προηγούμενη νομολογία του κατά την οποία οι κανόνες που ρυθμίζουν ζητήματα παραγραφής δεν αφορούν τα αδικήματα ή τις συνακόλουθες ποινές, παρά μόνο μπορούν να αποτελούν μία επιπλέον προϋπόθεση κατά την εξέταση της υπόθεσης. Συνεπώς, δεν παραβιάστηκε το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη.
Επιμέλεια: Γεωργία Αρχοντή / Επιστημονική Συνεργάτης e-Θέμις
Για τη σχετική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου μπορείτε να ανατρέξετε στον ακόλουθο σύνδεσμο.
Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι δεν υπήρξαν ενδείξεις αμεροληψίας, καθώς ο δικαστής με δηλώσεις του τόσο στον τύπο όσο και κατά την ακροαματική διαδικασία δεν τοποθετήθηκε επί της ενοχής των προσφευγόντων, ωστόσο ο διορισμός του στο δικαστήριο κατά παράβαση του εγχώριου ποινικού κώδικα παραβιάζει το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη, διότι οι προσφεύγοντες δικάστηκαν από δικαστήριο που δεν λειτουργούσε νομίμως.
Source/ Author:ecrh.coe.int
