Τεκμήριο ωφέλειας ιδιοκτητών απαλλοτριούμενων ακινήτων – υπ’ αριθμ. 145 / 2018 απόφαση Δ’ Τμήματος ΑΠ
Από το συνδυασμό των διατάξεων του άρθρου 33 παρ. 1, 2, 3, 4, 6 και του άρθρου 37 του Ν. 2971/2001 καθιερώνεται το μαχητό του (θεσπισθέντος ως αμάχητου με το ν. 653/1977) τεκμηρίου ωφέλειας των ιδιοκτητών απαλλοτριουμένων ακινήτων και ορίζεται ειδική διαδικασία και προδικασία για την κατάρριψη του παραπάνω τεκμηρίου από τους ιδιοκτήτες απαλλοτριουμένων, για τα οποία δεν είχε συντελεσθεί η απαλλοτρίωση κατά την έναρξη ισχύος του ν. 2971/2001. Οι διατάξεις αυτές θεσπίστηκαν προκειμένου να εναρμονιστεί η ελληνική νομοθεσία με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Ε.Δ.Δ.Α), σύμφωνα με την οποία η καθιέρωση αμάχητου τεκμηρίου υπάρξεως ωφέλειας παρόδιων διανοιγόμενων εθνικών οδών ήταν αντίθετη με τις διατάξεις του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ.
Οι ανωτέρω διατάξεις του άρθρου 33 του ν. 2971/2001, λόγω του σκοπού που εξυπηρετούν και ενόψει της διατάξεως του άρθρου 37 περ. α’ του ίδιου νόμου έχουν εφαρμογή, και στις απαλλοτριώσεις εκείνες που δεν είχαν συντελεσθεί μέχρι την έναρξη της ισχύος του (Ολ.ΑΠ 11, 12/2011). Ο σκοπός, όμως, αυτός δεν συντρέχει για τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις που είχαν ήδη συντελεσθεί κατά την έναρξη ισχύος του άρθρ. 33 του ν. 2971/2001, αφού ως προς αυτές ήταν πλέον δυνατή χωρίς άλλο η κατάληψη των ακινήτων που απαλλοτριώθηκαν, η δε ανατροπή του τεκμηρίου ωφέλειας μέσα στις εξαιρετικά σύντομες προθεσμίες των άρθρων 33 και 37 εδ. α’ του ως άνω νόμου δεν εξυπηρετεί στην περίπτωση αυτή άξιο λόγου συμφέρον οποιασδήποτε πλευράς. Καθιερώθηκε δε ειδική διαδικασία για την εκδίκαση των υποθέσεων αυτών, δεδομένου ότι σύμφωνα με την ελληνική νομολογία δεν ήταν παραδεκτή η συνεκδίκαση του ως άνω αιτήματος με την αίτηση καθορισμού προσωρινής ή οριστικής τιμής μονάδας αποζημίωσης. Η άποψη, όμως, αυτή κρίθηκε με την υπ’ αριθμ. 10/2004 απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου ότι είναι αντίθετη με το άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ και επομένως ότι οι ανωτέρω διατάξεις του Ν. 2971/2001, με τις οποίες ορίζεται ειδική διαδικασία και προδικασία για την ανατροπή του τεκμηρίου της ωφέλειας των παρόδιων ιδιοκτητών διανοιγόμενων εθνικών οδών, δεν εφαρμόζονται για υποθέσεις στις οποίες το αίτημα για ανατροπή του τεκμηρίου αυτού βάλλεται από κοινού με το αίτημα για τον καθορισμό προσωρινής ή απευθείας οριστικής τιμής μονάδας αποζημίωσης, διότι διαφορετικά θα οδηγούσε στη ματαίωση της συνεκδίκασης αυτής και θα αποτελούσε περιορισμό του δικαιώματος της ιδιοκτησίας, ο οποίος είναι αντίθετος με τις διατάξεις του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ (Ολ.ΑΠ 10/2004, Ολ.ΑΠ 10/2011, ΑΠ 591/2009).
Επομένως, τα ανωτέρω ισχύουν στην περίπτωση της υποβολής χωριστής αίτησης, για την ανατροπή (μόνον) του τεκμηρίου ωφέλειας, ενώ, αντίθετα, στην περίπτωση της συνεκδίκασης του αιτήματος για την άρση του τεκμηρίου ωφέλειας, με εκείνο του καθορισμού οριστικής αποζημίωσης για το αποζημιωτέο τμήμα του απαλλοτριωθέντος ακινήτου, τα οποία (αιτήματα) ερευνώνται ενιαία από το Εφετείο (Ολ.ΑΠ 10/2004), δεν εφαρμόζεται ούτε η ειδική διαδικασία, ούτε η προδικασία των ως άνω διατάξεων του Ν. 2971/2001 (ΑΠ 1119/2010).
Επιμέλεια : Κωνσταντίνος Σπανός/Επιστημονικός συνεργάτης e-Θεμις
Το τεκμήριο της ωφέλειας των ιδιοκτητών κατά τις διατάξεις του Ν.653/1977 (ΦΕΚ 214 Α`) είναι μαχητό και κρίνεται, μετά την κήρυξη της απαλλοτρίωσης, από το αρμόδιο για τον οριστικό προσδιορισμό της αποζημίωσης Εφετείο, κατά την ειδική διαδικασία του παρόντος άρθρου.
