Δυσφήμηση εταιρείας - υπ'αριθμ. 193/2018 απόφαση Α2 Τμήματος ΑΠ

Δυσφήμηση εταιρείας - υπ'αριθμ. 193/2018 απόφαση Α2 Τμήματος ΑΠ

Κατά το άρθρο 932 Α.Κ. “Σε περίπτωση αδικοπραξίας, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Αυτό ισχύει ιδίως για εκείνον που έπαθε προσβολή της υγείας, της τιμής ή της αγνείας του ή στερήθηκε την ελευθερία του …”. Αποκατάσταση της ηθικής βλάβης μπορούν να ζητήσουν και τα νομικά πρόσωπα και εν προκειμένω και οι ανώνυμες εταιρείες, αν με την σε βάρος τους αδικοπραξία προσβλήθηκε η εμπορική τους πίστη, η επαγγελματική τους υπόληψη και γενικά το εμπορικό τους μέλλον. Για να γεννηθεί η αξίωση από την προσβολή της προσωπικότητας κατά τις διατάξεις των άρθρων 57, 59, 914, 920 και 932 του Α.Κ., θα πρέπει η προσβολή να είναι παράνομη, να αντίκειται δηλαδή σε διάταξη που απαγορεύει συγκεκριμένη έκφανση αυτής, είναι δε αδιάφορο, σε ποιο τμήμα του δικαίου βρίσκεται η διάταξη που απαγορεύει την προσβολή. Αντικείμενο προσβολής είναι και η υπόληψη του νομικού προσώπου, το οποίο, όπως και το φυσικό πρόσωπο, είναι μέλος μιας οργανωμένης κοινωνίας και κινείται στα πλαίσια της συναλλακτικής ευθύτητος, εκδηλώνεται δε με πράξεις ή παραλείψεις. Έτσι, η προσβολή μπορεί να προέλθει και από ποινικά κολάσιμη πράξη, όπως η δυσφήμηση ανώνυμης εταιρείας. Ειδικότερα, σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 364 παρ. 1 και 3 Π.Κ. θεσπίζεται ως ιδιαίτερο έγκλημα η απλή ή συκοφαντική δυσφήμηση ανώνυμης εταιρείας που προστατεύει την οικονομική πίστη και εμπιστοσύνη της. Συγκεκριμένα, από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 362, 363 και 364 του Π.Κ., προκύπτει ότι για την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος της συκοφαντικής δυσφήμησης ανώνυμης εταιρείας απαιτείται: α) ισχυρισμός ή διάδοση γεγονότος ενώπιον τρίτου σε βάρος ορισμένης ανώνυμης εταιρείας, β) το γεγονός να είναι δυνατόν να βλάψει την εμπιστοσύνη του κοινού στην εταιρεία και στις επιχειρήσεις της και να αφορά είτε στις επιχειρήσεις ή στην οικονομική κατάσταση ή γενικά στις εργασίες της εταιρείας είτε στα πρόσωπα που την διοικούν ή την διευθύνουν και γ) να είναι ψευδές και ο υπαίτιος να γνώριζε ότι αυτό είναι ψευδές. Ως ισχυρισμός θεωρείται η ανακοίνωση προερχομένη ή εξ ιδίας πεποιθήσεως ή γνώμης ή εκ μεταδόσεως από τρίτο πρόσωπο. Εξάλλου, κατά το άρθρο 367 παρ. 1 περ. α’-δ’ Π.Κ., το άδικο των προβλεπομένων στα άρθρα 361 επ. του ιδίου Κώδικα πράξεων, στις οποίες περιλαμβάνεται και εκείνη του άρθρου 364 του Π.Κ., δηλαδή της απλής δυσφήμησης όχι όμως και της συκοφαντικής, ανώνυμης εταιρείας αίρεται, μεταξύ των άλλων περιπτώσεων που προβλέπονται στο άρθρο αυτό, και όταν πρόκειται για εκδηλώσεις που γίνονται για την εκτέλεση νομίμων καθηκόντων, την άσκηση νόμιμης εξουσίας ή για την προστασία δικαιώματος ή από άλλο δικαιολογημένο ενδιαφέρον ή σε ανάλογες περιπτώσεις.

Στην προκειμένη περίπτωση, το περιεχόμενο της δηλώσεως του εναγομένου - εφεσιβλήτου, κρίθηκε αναμφισβήτητα προσβλητικό για τα (φυσικό και νομικό) πρόσωπα των εκκαλούντων, αφού εμφανίζει τον δεύτερο απ’ αυτούς ως τον ιθύνοντα μιας καλοστημένης απάτης, συνεπεία της οποίας επιχειρείται η χειραγώγηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας της πρώτης εκκαλούσας εταιρείας, (ήδη πρώτης των αναιρεσιβλήτων) ώστε, με την εφαρμογή αθέμιτων και ζημιογόνων πρακτικών στον τραπεζικό και επενδυτικό τομέα, η τελευταία να οδηγείται σε οικονομική κατάρρευση, παρασύροντας στην πτώση της και τις παραπάνω κατονομασθείσες υγιείς και κερδοφόρες ελληνικές επιχειρήσεις του ομίλου της. Αποδείχτηκε, μάλιστα ότι τα ως άνω αναφερόμενα στην εν λόγω δήλωση του εφεσιβλήτου ήταν ψευδή, γεγονός που αυτός γνώριζε, μπορούσαν δε σαφώς να βλάψουν την τιμή και την υπόληψη του β’ εκκαλούντος και, παράλληλα να βλάψουν την εμπιστοσύνη του κοινού εν γένει στις επιχειρήσεις αυτής. Κατ’ ακολουθίαν δεν εφαρμόστηκε η διάταξη του άρθρου 367 παρ. 1 Π.Κ., λόγω συνδρομής της εξαίρεσης της παρ.2 περ. α’ του ίδιου άρθρου. Υπό τις παραπάνω δε παραδοχές απορρίθφηκαν ως ουσία αβάσιμοι και οι ισχυρισμοί του εφεσιβλήτου περί εφαρμογής του άρθρου 300 Α.Κ. (ζημία από πταίσμα των εκκαλούντων) και 281 Α.Κ.(καταχρηστική άσκηση της αγωγής εκ μέρους των). Επομένως, στο πρόσωπο του εφεσιβλήτου συντρέχουν τα στοιχεία της δυσφήμησης εταιρείας (364 Π.Κ.), καθώς και της παράνομης προσβολής της προσωπικότητας των εκκαλούντων, η οποία συνετελέσθη πανελληνίως ενώπιον του τηλεοπτικού και αναγνωστικού κοινού και, παράλληλα κατέστη γνωστή στον οικογενειακό, κοινωνικό, επαγγελματικό και επιχειρηματικό τους κύκλο. Επιπροσθέτως, από την προαναφερθείσα παράνομη και υπαίτια συμπεριφορά του εφεσιβλήτου οι εκκαλούντες υπέστησαν ηθική βλάβη για την αποκατάσταση της οποίας, ενόψει του είδους και της βαρύτητας της προσβολής, του τρόπου τέλεσης και της δημοσιότητας που έλαβε του βαθμού του πταίσματος του εφεσιβλήτου, της κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης των διαδίκων και των εν γένει συνθηκών τελέσεως του αδικήματος, δικαιολογούν την επιδίκαση ιδιαίτερα αυξημένου χρηματικού ποσού για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης των τελευταίων.

Ωστόσο, η προσβαλλόμενη απόφαση, σε σχέση με τις παραδοχές της αφενός μεν, περί γνώσης του ψεύδους της επίμαχης δήλωσης του αναιρεσείοντος εκ μέρους του, αφετέρου δε, περί απόρριψης των ισχυρισμών του τελευταίου για την εφαρμογή του άρθρου 300 και 281 Α.Κ., διέλαβε ελλιπείς αιτιολογίες ως προς το αποδεικτικό πόρισμα του Εφετείου αναφορκά με τη γνώση του αναιρεσείοντος ως προς το ψεύδος της δήλωσής του, το οποίο αποτελεί ουσιώδες ζήτημα για την κατάφαση της διάπραξης συκοφαντικής δυσφήμησης της πρώτης των αναιρεσιβλήτων, η οποία αποκλείει και την κατ’εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 367 παρ.1περ. γ Π.Κ. άρση του άδικου χαρακτήρα της πράξης. Επίσης, ουδεμία αναφορά πραγματικών περιστατικών υφίσταται, με βάση τα οποία, η προσβαλλόμενη απόφαση κατέληξε στην απόρριψη, ως ουσιαστικώς αβασίμων, των από τις διατάξεις των άρθρων 281 και 300 Α.Κ. ενστάσεων του αναιρεσείοντος, για το περιεχόμενο των οποίων επίσης δεν έχει παραδοχή. Αποτέλεσμα των ανωτέρω ελλείψεων είναι, να μην καθίσταται εφικτός ο αναιρετικός έλεγχος της ορθής ή μη εφαρμογής των ουσιαστικού δικαίου αυτών διατάξεων (281 και 300Α.Κ.) αλλά και των προαναφερθεισών 363, 364 και 367 Π.Κ., σύμφωνα με το άρθρο 559 αριθμ.19 ΚΠολΔ. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα ανωτέρω, έγινε δεκτό ότι η προσβαλλόμενη απόφαση του Εφετείου Αθηνών πρέπει να αναιρεθεί

Επιμέλεια: Αγγελική Μούζουλα / Επιστημονική Συνεργάτης e-Θέμις

Για να γεννηθεί η αξίωση από την προσβολή της προσωπικότητας κατά τις διατάξεις των άρθρων 57, 59, 914, 920 και 932 του Α.Κ., θα πρέπει η προσβολή να είναι παράνομη, να αντίκειται δηλαδή σε διάταξη που απαγορεύει συγκεκριμένη έκφανση αυτής, είναι δε αδιάφορο, σε ποιο τμήμα του δικαίου βρίσκεται η διάταξη που απαγορεύει την προσβολή.