Απόφαση 2105/2018 ΣτΕ (Μεταφορά Φορολογικής Κατοικίας)

Απόφαση 2105/2018 ΣτΕ (Μεταφορά Φορολογικής Κατοικίας)

Ειδικότερα, κρίθηκε, καταρχήν, ότι η Διεύθυνση Επίλυσης Διαφοράς δεν είναι αρμόδια πλέον να κρίνει επί διαφοράς που προκύπτει εξαιτίας της άρνησης του αρμοδίου Προϊσταμένου Δ.Ο.Υ. να ικανοποιήσει αίτημα φορολογούμενου περί μεταβολής της φορολογικής του κατοικίας. Αντιθέτως, αυτοτελώς προσβαλλόμενη με αίτηση ακύρωσης είναι η απόφαση του προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ., με την οποία απερρίφθη το αίτημα περί μεταβολής της φορολογικής κατοικίας του φορολογουμένου.  

Περαιτέρω, κρίθηκε ότι, κατά την έννοια των άρθρων 3 και 4 παρ. 1 περ. α’ του ν. 4172/2013, σε φόρο εισοδήματος στην Ελλάδα για το παγκόσμιο εισόδημά του, ήτοι για εκείνο που προκύπτει τόσο στην ημεδαπή όσο και στην αλλοδαπή, υπόκειται, μεταξύ άλλων, το φυσικό πρόσωπο που έχει την κατοικία του στην Ελλάδα, έχει, δηλαδή, σε αυτήν μόνιμη και κύρια πραγματική εγκατάσταση, την οποία έχει καταστήσει, σύμφωνα με τη βούλησή του, το κέντρο των εν γένει βιοτικών σχέσεων και ζωτικών συμφερόντων του, το οποίο αποτελεί στοιχείο προσδιοριστικό της έννοιας της κατοικίας. 

Προκειμένου, εξάλλου, να κριθεί εάν ένα φυσικό πρόσωπο έχει, κατά την έννοια της προαναφερόμενης διάταξης του άρθρου 4 του ν. 4172/2013, κατοικία στην Ελλάδα, πολλώ δε μάλλον μεταβάλλει την επί μακρόν διατηρούμενη από αυτό κατοικία, η φορολογική αρχή πρέπει να συνεκτιμά όλα τα πρόσφορα στοιχεία, όπως, ιδίως, την ύπαρξη στέγης, τη φυσική παρουσία του ίδιου και των μελών της οικογένειάς του (στην οποία δεν περιλαμβάνονται μόνον ο ή η σύζυγος και τα τέκνα αυτού), τον τόπο άσκησης των επαγγελματικών δραστηριοτήτων, τον τόπο των περιουσιακών συμφερόντων, τον τόπο των διοικητικών δεσμών με τις δημόσιες αρχές και φορείς (ασφαλιστικούς, επαγγελματικούς, κοινωνικούς) και τον τόπο ανάπτυξης πολιτικών, πολιτισμικών ή άλλων δραστηριοτήτων. Συνεπώς, για τη θεμελίωση της σχετικής φορολογικής υποχρέωσης ενός φυσικού προσώπου, η φορολογική αρχή πρέπει να προβαίνει σε ειδικώς αιτιολογημένη κρίση αναφορικά με το εάν το πρόσωπο αυτό έχει
κατοικία στην Ελλάδα, φέρουσα κατ’ αρχήν και το βάρος απόδειξης των πραγματικών περιστατικών που τεκμηριώνουν επαρκώς, ενόψει των συνθηκών, την ύπαρξή της. Στην περίπτωση, εντούτοις, μεταβολής της επί μακρόν διατηρούμενης φορολογικής κατοικίας, το βάρος απόδειξης των θεμελιωτικών της αλλαγής αυτής περιστατικών φέρει ο φορολογούμενος. Και στην περίπτωση, όμως, της υποβολής αιτήματος για μεταβολή της φορολογικής κατοικίας, η διοίκηση, απορρίπτοντας το εν λόγω αίτημα, έχει υποχρέωση παράθεσης ειδικής αιτιολογίας για τη θεμελίωση της σχετικής κρίσεώς της, η οποία πρέπει να διατυπώνεται κατόπιν συνεκτιμήσεως όλων των πρόσφορων στοιχείων που ο φορολογούμενος προσκομίζει για την απόδειξη της κατοικίας του.

Στην προκειμένη περίπτωση, η φορολογική αρχή απέρριψε το αίτημα περί μεταβολής της φορολογικής κατοικίας του αιτούντος, με την αιτιολογία ότι αυτός, κατά το ένδικο έτος, ήταν φορολογικός κάτοικος ημεδαπής, στην οποία εξακολουθούσε να έχει το κέντρο των ζωτικών του συμφερόντων. Την κρίση αυτή στήριξε η διοίκηση στην παραδοχή ότι η σύζυγος και το ανήλικο τέκνο του αιτούντος διέμεναν, μέχρι τον Νοέμβριο του 2015, στην Ελλάδα, εκ του γεγονότος δε αυτού συνήγαγε ότι ο τελευταίος διατηρούσε, κατά το έτος αυτό, προσωπικούς δεσμούς στην ημεδαπή, οι οποίοι, μάλιστα, υπερίσχυαν των επαγγελματικών σχέσεων που είχε αναπτύξει στο εξωτερικό. Η κρίση, εντούτοις, αυτή, στηριχθείσα σε παραδοχή που, μόνη αυτή, δεν είναι κατά νόμον καθοριστική και επαρκής για την τεκμηρίωση της ύπαρξης της φορολογικής κατοικίας του αιτούντος, είναι πλημμελώς αιτιολογημένη. 

Επιμέλεια: Ναυσικά Τζαναβάρη / Επιστημονική Συνεργάτης e-Θέμις

Η Διεύθυνση Επίλυσης Διαφοράς δεν είναι αρμόδια πλέον να κρίνει επί διαφοράς που προκύπτει εξαιτίας της άρνησης του αρμοδίου Προϊσταμένου Δ.Ο.Υ. να ικανοποιήσει αίτημα φορολογούμενου περί μεταβολής της φορολογικής του κατοικίας.