Κοινόχρηστοι χώροι άρθρου 28 ν.1337/1983 - υπ’ αριθμ. 14/2018 απόφαση Α1’ Τμήματος ΑΠ

Κοινόχρηστοι χώροι άρθρου 28 ν.1337/1983 - υπ’ αριθμ. 14/2018 απόφαση Α1’ Τμήματος ΑΠ

Από το άρθρο 28 του ν.1337/1983 “Επέκταση πολεοδομικών σχεδίων, οικιστική ανάπτυξη κλπ”, συνάγεται ότι ιδιωτικά ακίνητα αποκτούν την ιδιότητα του κοινοχρήστου χωρίς την καταβολή αποζημίωσης, εφόσον α) προβλέπονται από το εγκεκριμένο σχέδιο πόλεως ως κοινόχρηστοι χώροι και β) η κοινοχρησία είναι αποτέλεσμα της βούλησης του ιδιοκτήτη ή προκύπτει από πραγματική κατάσταση που διατηρήθηκε επί μακρό χρόνο, κατ’ ανοχή του ιδιοκτήτη. Έτσι, για τη μετάθεση της κυριότητας ακινήτων υπέρ του οικείου Ο.Τ.Α., δεν αρκεί οποιαδήποτε ενέργεια διάθεσης του ακινήτου στην κοινή χρήση, αλλά πρέπει να συντρέχουν σωρευτικώς οι ανωτέρω προυποθέσεις.

Οι επίδικες εδαφικές εκτάσεις, τμήματα σήμερα δημοτικών οδών και, για το λόγο τούτο, κοινόχρηστες, απέκτησαν την ιδιότητα του κοινοχρήστου από τις αρχές της δεκαετίας του 1960, όχι με τη βούληση ή ανοχή της αρχικής ιδιοκτήτριάς τους Σ. Π., δικαιοπαρόχου του εφεσιβλήτου και μετά το θάνατό της, του εφεσιβλήτου, αλλά αυτοβούλως, με ενέργεια του εκκαλούντος και συγκεκριμένα επειδή ο εκκαλών Δήμος περιέλαβε τα τμήματα αυτά κατά τη διαμόρφωση των ανωτέρω δημοτικών οδών, σε εκτέλεση της …/1960 πράξης αναλογισμού, λόγω του ότι προβλέπονταν ως κοινόχρηστοι χώροι, ήτοι για τη διαμόρφωση των ανωτέρω δημοτικών οδών, με το από 6-10-1954 βδ “περί αναθεωρήσεως του ρυμοτομικού σχεδίου της πόλεως Ιωαννίνων” (267/Α/21-10-1954 ΦΕΚ). Έκτοτε δε η Σ. Π. αρχικά και ο εφεσίβλητος στη συνέχεια ανέμεναν την καταβολή της αποζημίωσης για τα απαλλοτριωθέντα τμήματα. Η κρίση αυτή ως προς τα πραγματικά αυτά περιστατικά δεν αναιρείται ούτε από την οικοδομική άδεια της Σ. Π. για την οικοδόμηση του μη απαλλοτριωθέντος τμήματος της αρχικής ιδιοκτησίας της και από το συνοδευτικό τοπογραφικό διάγραμμα, στο οποίο το ανωτέρω τμήμα εμφανίζεται ως τμήμα του παραπάνω κοινόχρηστου δρόμου, αλλά ούτε και από την δημόσια διαθήκη της ανωτέρω, στην οποία δεν περιέλαβε και τα επίδικα στην περιουσία που κατέλειπε. Και τούτο, διότι τα επίδικα δεν περιλήφθηκαν στην παραπάνω διαθήκη, όχι διότι η Σ. Π. τα είχε αφήσει σε κοινή χρήση ή διότι ανέχθηκε την κοινοχρησία τους, αλλά διότι, αφού ήταν ήδη διαμορφωμένοι δρόμοι από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 και αναμενόταν η καταβολή της αποζημίωσης για την απαλλοτρίωσή τους αυτή, φυσικό ήταν στα παραπάνω έγγραφα να αποτυπωθεί η ανωτέρω διαμορφωμένη τότε κατάστασή τους. Τα ίδια ισχύουν και ως προς το ότι δεν περιλήφθηκαν στην αρχική αποδοχή κληρονομίας του εφεσιβλήτου. Επίσης, δεν προέκυψε ότι η ανωτέρω Σ. Π. ή οι κληρονόμοι της είχαν κάποιο λόγο για να αφήσουν τα επίδικα σε κοινή χρήση ή να ανεχθούν την κοινοχρησία τους, κατακερματίζοντας έτσι την ιδιοκτησία τους χωρίς αντάλλαγμα. Ενόψει τούτων, δεν συνέτρεξαν οι σωρευτικά απαιτούμενες προϋποθέσεις για τη μετάσταση της κυριότητας, λόγω απόκτησης της κοινοχρησίας, στον αναιρεσείοντα και ειδικότερα επειδή δεν υπήρξε διάθεση στην κοινοχρησία με τη βούληση της κυρίας, ούτε η πραγματική κατάσταση διατηρήθηκε από το έτος 1960 έως την άσκηση της αγωγής με την ανοχή αυτής και του διαδόχου της αναιρεσίβλητου. Συνεπώς, ο εκκαλών Δήμος δεν απέκτησε την κυριότητα βάσει του άρθρου 28 του νόμου 1337/1983.

Επιπλέον απορρίφθηκε η ένσταση παραγραφής της αξίωσης αποζημίωσης, αφού, όπως δέχτηκε το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, η έναρξή της ανάγεται, όχι στο χρόνο θανάτου της Σ. Π., αλλά στο έτος 2006 που ο εκκαλών Δήμος εκδήλωσε πρόθεση σφετερισμού των επιδίκων.

Από το συνδυασμό των διατάξεων του άρθρου 937 παρ.1 εδ. α ΑΚ και της παρ.1 εδ. β , συνάγεται ότι, με την πρώτη ρυθμίζεται το θέμα της έναρξης του χρόνου της πενταετούς παραγραφής της αξίωσης για αποζημίωση από αδικοπραξία, κατά παρέκκλιση από τον γενικό κανόνα του άρθρου 251 ΑΚ, από τότε που ο παθών έμαθε τη ζημία και τον υπόχρεο σε αποζημίωση και όχι αφότου γεννήθηκε η αξίωση και έγινε δικαστικώς επιδιώξιμη. Με τη δεύτερη θεσπίζεται μία επικουρική παραγραφή με σκοπό την εξυπηρέτηση της βεβαιότητας του δικαίου με τη θέσπιση ενός ανώτατου ορίου διάρκειας της εκκρεμότητας των αξιώσεων αποζημίωσης από αδικοπραξία. Η παραγραφή αυτή είναι εικοσαετής και ως αφετηρία για την έναρξή της λαμβάνεται ο χρόνος της τέλεσης της άδικης πράξης, ήτοι ο χρόνος εκδήλωσης της αντικειμενικά παράνομης συμπεριφοράς και όχι ο χρόνος κατά τον οποίο εκδηλώθηκαν τα αποτελέσματά της, αφού η ζημία μπορεί να επέλθει αργότερα και ανεξάρτητα από τη γέννηση της απαίτησης για την αντίστοιχη αξίωση αποζημίωσης και τη γνώση της ζημίας και του υπόχρεου σε αποζημίωση από τον παθόντα. Η παραγραφή του άρθρου 937 παρ. 1 ΑΚ εφαρμόζεται σε κάθε αξίωση αποζημίωσης από αδικοπραξία, όπως είναι και η υπό κρίση περίπτωση του άρθρου 1099 ΑΚ, το οποίο παραπέμπει στις διατάξεις για τις αδικοπραξίες, ως σύνολο, ήτοι τόσο ως προς τις προϋποθέσεις γένεσης της αξίωσης όσο και ως προς την έκταση και περαιτέρω την τύχη της αξίωσης αυτής.

Να σημειωθεί ότι η αίτηση αναίρεσης έγινε δεκτή (άρθρο 559 αρ.19 ΚΠολΔ), διότι το Εφετείο στέρησε την απόφασή του από νόμιμη βάση, αφού περιέλαβε ασαφείς και ανεπαρκείς αιτιολογίες σε ζήτημα που ασκεί ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης, δηλαδή σχετικά με την απόρριψη της ένστασης παραγραφής, κι επομένως εμποδίζεται ο αναιρετικός έλεγχος της ορθής ή μη εφαρμογής του άρθρου 937 ΑΚ.

Επιμέλεια: Βασιλική Γεωργίου / Επιστημονική Συνεργάτης e-Θέμις

Kατά το άρθρο 28 του ν.1337/1983 "Επέκταση πολεοδομικών σχεδίων, οικιστική ανάπτυξη κλπ", "Ιδιωτικοί δρόμοι, πλατείες και λοιποί χώροι κοινής χρήσεως που έχουν σχηματισθεί με οποιοδήποτε τρόπο έστω και κατά παράβαση των κειμένων πολεοδομικών διατάξεων και που βρίσκονται μέσα σε εγκεκριμένα σχέδια πόλεων, θεωρούνται ως κοινόχρηστοι χώροι και ανήκουν στον οικείο Δήμο ή Κοινότητα. Για τους χώρους αυτούς δεν οφείλεται καμία αποζημίωση λόγω ρυμοτομίας."