Παραγραφή αξίωσης Δημοσίου για καταλογισμό λόγω ανακριβούς δήλωσης πόθεν έσχες - Απόφαση 1046/2017 V ΤμΕλΣυν

Παραγραφή αξίωσης Δημοσίου για καταλογισμό λόγω ανακριβούς δήλωσης πόθεν έσχες - Απόφαση 1046/2017 V ΤμΕλΣυν

Με τις διατάξεις των περί πόθεν έσχες αλληλοδιαδόχως ισχυσάντων νόμων (ν. 1738/1987, ν. 2429/1996 και ν. 3213/2003) καθορίστηκαν οι κατηγορίες πολιτικών προσώπων, δημοσίων λειτουργών και υπαλλήλων, οι οποίοι υποχρεούνται σε ετήσια υποβολή δηλώσεων περί της περιουσιακής τους κατάστασης, ορίστηκε δε περαιτέρω ότι, αν κατά τον έλεγχο των οικείων δηλώσεων διαπιστωθεί ότι ο ελεγχόμενος, ο/η σύζυγος ή ανήλικο τέκνο του απέκτησε «περιουσιακό όφελος του οποίου η προέλευση δεν δικαιολογείται» (άρθρο 11 παρ. 1 του ν. 1738/1987, άρθρο 29 παρ. 1 του ν. 2429/1996, άρθρο 6 παρ. 1 του ν. 3213/2003 και ήδη άρθρο 12 του ανωτέρω νόμου, όπως αυτό προστέθηκε με το άρθρο 10 του ν. 3849/2010 και αντικαταστάθηκε με το άρθρο 228 του ν. 4281/2014), ο ανωτέρω καταλογίζεται υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου από το αρμόδιο Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το οποίο επιλαμβάνεται της υπόθεσης ύστερα από σχετική αίτηση που κατατίθεται ενώπιόν του από το Γενικό Επίτροπο της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο (άρθρο 11 παρ. 3 του ν. 1738/1987, άρθρο 26 παρ. 6 του ν. 2429/1996, άρθρα 3 παρ. 4 και 6 παρ. 3 του ν. 3213/2003 και ήδη άρθρο 12 του ανωτέρω νόμου, όπως αυτό προστέθηκε με το άρθρο 10 του ν. 3849/2010 και αντικαταστάθηκε με το άρθρο 228 του ν. 4281/2014). 

Με τις προαναφερόμενες διατάξεις, που σκοπό έχουν την ενίσχυση της διαφάνειας, τον περιορισμό της διαφθοράς στον πολιτικό και εν γένει δημόσιο βίο και την πάταξη των αθέμιτων επί ζημία του Δημοσίου συναλλαγών από πολιτικά πρόσωπα, δημόσιους  λειτουργούς και υπαλλήλους, που κατέχουν αποφασιστικές αρμοδιότητες στο πλαίσιο του κρατικού μηχανισμού, αλλά και από πρόσωπα εκτός αυτού, τα οποία ασκούν δραστηριότητες που επηρεάζουν αποφασιστικά το δημόσιο βίο, θεσπίστηκε και οργανώθηκε μια διαδικασία ελέγχου της περιουσιακής κατάστασης των προσώπων αυτών, τα οποία δύνανται, επωφελούμενα της ως άνω κρίσιμης ιδιότητάς τους, να προσπορίσουν στον εαυτό τους ή σε τρίτους αθέμιτο περιουσιακό όφελος. Για το λόγο αυτό, επιβλήθηκε στα πρόσωπα αυτά η υποχρέωση για ετήσια υποβολή δήλωσης περί των κατεχόμενων από αυτά και από τα μέλη της οικογένειάς τους (σύζυγο και ανήλικα τέκνα) περιουσιακών στοιχείων, ενώ περαιτέρω θεσπίστηκαν όργανα ελέγχου και επαλήθευσης των δηλώσεων αυτών (Ε.Σ. αποφ. V Τμ. 2173/2013, 3479, 757, 53/2012, 3040, 2704/2011, 1558/2008). Ειδικότερα, σε υποβολή ετήσιας δήλωσης περί της περιουσιακής τους κατάστασης υποχρεούνται, μεταξύ άλλων, οι υπουργοί και οι βουλευτές, οι οποίοι υπάγονταν, ως εκ τούτου, στις ρυθμίσεις του εκάστοτε ισχύσαντος περί πόθεν έσχες νόμου (ν. 1738/1987, ν. 2429/1996 και  ν. 3213/2003). Σε περίπτωση δε που κατά τον έλεγχο διαπιστωθεί ότι κατά τη διάρκεια ή και εντός τριετίας από τη λήξη της θητείας του ελεγχομένου στην αντίστοιχη κρίσιμη θέση αποκτήθηκε από τον ίδιο ή τα ως άνω μέλη της οικογενείας του περιουσιακό όφελος, η προέλευση του οποίου δεν δύναται να δικαιολογηθεί, με βάση τις γνωστές στα ελεγκτικά όργανα νόμιμες πηγές εσόδων του ιδίου και των υπόλοιπων ως άνω προσώπων, επιβάλλεται σε βάρος του ελεγχομένου, πλην της ποινικής, χρηματική (αστικής φύσης) κύρωση, συνιστάμενη στον υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου καταλογισμό αυτού, κατόπιν απόφασης του αρμόδιου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με χρηματικό ποσό ίσης αξίας προς το αδικαιολόγητο περιουσιακό όφελος, το οποίο τεκμαίρεται μαχητά ότι προέρχεται από την, κατ’ εκμετάλλευση της θέσης του, διάπραξη αθέμιτων σε βάρος και επί ζημία του Δημοσίου συναλλαγών (Ε.Σ. αποφ. Ολομ. 1/2013, 2825/2006 και V Τμ. 757/2012, 926/2010, 3346/2009 κ.ά.).

Εξάλλου, η ευθύνη του κατά τις διατάξεις περί πόθεν έσχες υπόχρεου, αν και συναφής με την αστική ευθύνη των δημοσίων υπαλλήλων, αποτελεί ειδική μορφή ευθύνης, που ρυθμίζεται από ίδιο πλέγμα διατάξεων και, ως εκ τούτου, εφόσον δεν προβλέπεται από ειδική διάταξη νόμου άλλη συντομότερη παραγραφή, υπόκειται στη γενική εικοσαετή παραγραφή του άρθρου 249 του Αστικού Κώδικα, η οποία αρχίζει από το χρόνο κτήσης του αδικαιολόγητου περιουσιακού οφέλους (Ε.Σ. απόφ. V Τμ. 757/2012, 3479/2012). Περαιτέρω, δια της συμπλήρωσης του χρόνου παραγραφής δημιουργείται γνήσια ανατρεπτική ένσταση, η οποία δεν λαμβάνεται αυτεπαγγέλτως υπόψη από το Δικαστήριο (άρθρο 277 Α.Κ.), αλλά πρέπει να προταθεί από τον καθ’ ου η αίτηση καταλογισμού φερόμενο ως υπόχρεο κατά τις περί πόθεν έσχες διατάξεις μέχρι την πρώτη επί της ουσίας συζήτηση της υπόθεσης (πρβλ. V Τμ. 3029/2010, 2355/2009).

Σε υποβολή ετήσιας δήλωσης περί της περιουσιακής τους κατάστασης υποχρεούνται, μεταξύ άλλων, οι υπουργοί και οι βουλευτές, οι οποίοι υπάγονται, ως εκ τούτου, στις ρυθμίσεις του εκάστοτε ισχύσαντος περί πόθεν έσχες νόμου