ΕΔΔΑ: «Μη ικανοποιητική αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης»
Με την απόφαση της 13ης Ιουλίου 2017, στην υπόθεση Jugheli και άλλοι κατά Γεωργίας (Αριθμός προσφυγής 38342/05), το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 8 παρ.1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), όσον αφορά τη παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της οικιακής και ιδιωτικής ζωής των προσφευγόντων λόγω της απουσίας ενός κατάλληλου ρυθμιστικού πλαισίου στις επικίνδυνες δραστηριότητες θερμοηλεκτρικού σταθμού που λειτουργούσε σε κοντινή απόσταση από κατοικημένα διαμερίσματα και της μη ικανοποιητικής αντιμετώπισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Ως προς τα γεγονότα, με βάση το άρθρο 4, παράγραφος 2, στοιχείο β’, του νόμου περί περιβαλλοντικών αδειών της 15ης Δεκεμβρίου 1996, οι βιομηχανικές δραστηριότητες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης τη λειτουργίας των θερμοηλεκτρικών σταθμών, απαιτούσαν περιβαλλοντική άδεια εκδιδόμενη από το Υπουργείο Περιβάλλοντος βάσει μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και οικολογικής έκθεσης εμπειρογνωμόνων. Ωστόσο, ο νόμος εφαρμοζόταν μόνο στις βιομηχανικές δραστηριότητες που άρχισαν μετά την έναρξη ισχύος του. Για τις εταιρείες που είχαν ξεκινήσει πρωτύτερα τις βιομηχανικές δραστηριότητες τους, η προθεσμία για την υποβολή των μελετών αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων καθορίστηκε για την 1η Ιανουαρίου 2009. Κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών, οι προσφεύγοντες ζούσαν σε πολυκατοικία στο κέντρο της Τιφλίδας σε απόσταση περίπου 4 μέτρων από τον θερμοηλεκτρικό σταθμό “Tboelectrocentrali” που παρείχε ηλεκτρισμό και θερμότητα στις παρακείμενες κατοικημένες περιοχές. Το εργοστάσιο λειτουργούσε από το 1939, αλλά έπαυσε εν μέρει να παράγει ηλεκτρική ενέργεια το 2001 λόγω οικονομικών προβλημάτων. Ωστόσο, συνέχισε να χρησιμοποιεί μερικές από τις γεννήτριές του. Σύμφωνα με τους προσφεύγοντες, αν και ο θερμοηλεκτρικός σταθμός λειτουργούσε, οι επικίνδυνες δραστηριότητες του δεν υπόκεινταν στους σχετικούς κανονισμούς και ως εκ τούτου ο σταθμός εξέπεμπε στην ατμόσφαιρα διάφορες τοξικές ουσίες που επηρέαζαν αρνητικά την ευημερία τους.
Το Δικαστήριο υπενθύμισε εξ αρχής ότι το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ δεν παραβιάζεται κάθε φορά που προκαλείται ρύπανση του περιβάλλοντος. Δεν υπάρχει ρητό δικαίωμα στη Σύμβαση σε ένα καθαρό και ήσυχο περιβάλλον, αλλά όταν ένα άτομο επηρεάζεται άμεσα και σοβαρά από τον θόρυβο ή από άλλη ρύπανση, ενδέχεται να προκύψει ζήτημα βάσει του άρθρου 8 της Σύμβασης. Στη συγκεκριμένη υπόθεση, όμως, ακόμη και αν υποτεθεί ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση δεν προκάλεσε καμία σημαντική βλάβη ποσοτικώς στην υγεία των προσφευγόντων, η έντονη παρουσία της δύναται να τους είχε καταστήσει πιο ευάλωτους σε διάφορες ασθένειες. Επιπλέον, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι επηρέασε δυσμενώς την ποιότητα ζωής τους στην οικία τους. Συνεπώς, υπήρξε παρέμβαση στα δικαιώματα των προσφευγόντων σε τέτοιο βαθμό ώστε να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 8.
Το κύριο ζήτημα της υπόθεσης ήταν η ουσιαστική απουσία (μέχρι το έτος 2009) εφαρμογής κάποιου κατάλληλου ρυθμιστικού πλαισίου στις επικίνδυνες δραστηριότητες του θερμοηλεκτρικού σταθμού καθώς και η μη ικανοποιητική αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που επηρέασε αρνητικά τα δικαιώματα των προσφευγόντων βάσει του άρθρου 8 της Σύμβασης. Αξίζει να τονισθεί ότι, συγκεκριμένα στο πλαίσιο των επικίνδυνων δραστηριοτήτων τα κράτη έχουν την υποχρέωση να θεσπίζουν κανονισμούς προσαρμοσμένους στις ιδιαιτερότητές τους, ιδίως όσον αφορά το επίπεδο κινδύνου που ενδέχεται να ενέχουν. Οι κανονισμοί αυτοί πρέπει, μεταξύ άλλων, να διέπουν τη χορήγηση άδειας λειτουργίας, την ασφάλεια και την εποπτεία της δραστηριότητας, καθώς και να υποχρεώνουν όλους τους ενδιαφερόμενους να λαμβάνουν πρακτικά μέτρα για την αποτελεσματική προστασία των πολιτών των οποίων η ζωή μπορεί να κινδυνεύει. Στην προκειμένη περίπτωση, η απουσία ουσιαστικής ρύθμισης -μέσω οποιουδήποτε νομοθετικού και διοικητικού πλαισίου- των εν δυνάμει επικίνδυνων δραστηριοτήτων του θερμοηλεκτρικού σταθμού, του επέτρεψε να λειτουργεί σε άμεση γειτνίαση με τα σπίτια των προσφευγόντων χωρίς να υπάρχουν οι απαραίτητες διασφαλίσεις για την αποφυγή ή τουλάχιστον την ελαχιστοποίηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της συνακόλουθης αρνητικής επίπτωσής της στην υγεία και την ευημερία των προσφευγόντων, γεγονός που επιβεβαιώθηκε από τις εξετάσεις εμπειρογνωμόνων που είχαν ανατεθεί από τα εθνικά δικαστήρια. Το Δικαστήριο επεσήμανε, επίσης, ότι η κατάσταση αυτή δεν ήταν αποτέλεσμα ξαφνικών γεγονότων, αλλά αποτελούσε ένα μακροχρόνιο πρόβλημα για το οποίο οι αρμόδιες αρχές ήταν ενήμερες. Η κατάσταση επιδεινώθηκε περαιτέρω από το γεγονός ότι παρά την διαταγή να εγκατασταθεί στον σταθμό ο σχετικός εξοπλισμός φιλτραρίσματος και καθαρισμού, για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων των τοξικών εκπομπών στους κατοίκους του κτιρίου, οι αρχές δεν έλαβαν αποτελεσματικά μέτρα για να διεκπεραιωθεί αυτή η εντολή. Ενόψει όλων των ανωτέρω, το εναγόμενο κράτος δεν κατόρθωσε να επιτύχει μια δίκαιη ισορροπία μεταξύ των συμφερόντων της κοινότητας στην ύπαρξη ενός λειτουργικού θερμοηλεκτρικού σταθμού και της αποτελεσματικής απόλαυσης του δικαιώματος σεβασμού της οικιακής-ιδιωτικής ζωής των προσφευγόντων.
Το ΕΔΔΑ έκρινε ομόφωνα ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ σχετικά με το δικαίωμα σεβασμού της οικιακής και ιδιωτικής ζωής των προσφευγόντων.
Αδυναμία εφαρμογής κατάλληλου ρυθμιστικού πλαισίου στις επικίνδυνες δραστηριότητες του θερμοηλεκτρικού σταθμού & μη ικανοποιητική αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που επηρέασε αρνητικά τα δικαιώματα των προσφευγόντων βάσει του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ.
Source/ Author: hudoc.echr.coe.int
