ΕΔΔΑ: «Μη αποτελεσματική έρευνα σε δολοφονία δημοσιογράφου»

ΕΔΔΑ: «Μη αποτελεσματική έρευνα σε δολοφονία δημοσιογράφου»

Με την απόφαση της 13ης Απριλίου 2017, στην υπόθεση Huseynova κατά Αζερμπαϊτζάν (Αριθμός προσφυγής 10653/10), το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 2 παρ.1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), ως προς το δικαίωμα στη ζωή, λόγω μη αποτελεσματικής έρευνας σε δολοφονία δημοσιογράφου που επέκρινε την κυβέρνηση.

Ως προς τα γεγονότα, ο σύζυγος της προσφεύγουσας, Elmar Huseynov, ήταν διάσημος ανεξάρτητος δημοσιογράφος στο Αζερμπαϊτζάν. Τον Μάρτιο του 2005, τραυματίστηκε θανάσιμα από πυροβολισμό, καθώς γύριζε στο σπίτι του από τη δουλειά του. Διεξήχθησαν οι απαραίτητες ποινικές διαδικασίες με αποτέλεσμα δύο Γεωργιανοί υπήκοοι να χαρακτηριστούν ως ύποπτοι. Ωστόσο, οι αρχές της Γεωργίας αρνήθηκαν να τους εκδώσουν στο Αζερμπαϊτζάν. Η προσφεύγουσα, Rushaniya Saidovna Huseynova, κατήγγειλε βάσει του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ ότι ο σύζυγός της είχε δολοφονηθεί από κρατικούς πράκτορες και ότι οι εγχώριες αρχές δεν διενήργησαν επαρκή και αποτελεσματική έρευνα.

Όσον αφορά την ουσιαστική πτυχή του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ, το Δικαστήριο απεφάνθη ομόφωνα ότι δεν υπήρξε καμία παραβίαση. Ειδικότερα, δεν συνέτρεχαν τα απαραίτητα στοιχεία για να διαπιστωθεί από το Δικαστήριο, πέρα από κάθε εύλογη αμφιβολία, ότι ο σύζυγος της προσφεύγουσας είχε δολοφονηθεί από κρατικούς πράκτορες ή ότι οι κρατικές αρχές του Αζερμπαϊτζάν είχαν ενορχηστρώσει τη δολοφονία του. Ούτε κατατέθηκε κάποιο αποδεικτικό στοιχείο ενώπιον του ΕΔΔΑ, το οποίο να αποδεικνύει ότι οι εγχώριες αρχές γνώριζαν ή έπρεπε να γνωρίζουν εκείνη την εποχή την ύπαρξη ενός πραγματικού και άμεσου κινδύνου για τη ζωή του συζύγου της προσφεύγουσας και ότι δεν κατάφεραν να προστατεύσουν το δικαίωμά του στη ζωή.

Σχετικά με την διαδικαστική πτυχή του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ, το Δικαστήριο απεφάνθη ομόφωνα ότι υπήρξε παραβίαση. Καταρχάς, διεθνείς πράξεις όπως η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Εκδόσεως και η Σύμβαση του Μινσκ του 1993, στις οποίες η Γεωργία και το Αζερμπαϊτζάν ήταν συμβαλλόμενα μέρη, προβλέπουν τη μεταφορά της ποινικής υπόθεσης στις γεωργιανές αρχές, ούτως ώστε να πραγματοποιηθεί η ποινική δίωξη στη Γεωργία. Πράγματι, οι αρχές της Γεωργίας αναφέρθηκαν ρητώς στη δυνατότητα αυτή απαντώντας στην αίτηση έκδοσης των δύο Γεωργιανών υπηκόων. Ωστόσο, δεν παρουσιάστηκαν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν είχαν εξετάσει μια τέτοια δυνατότητα. Περαιτέρω, η προσφεύγουσα είχε αναγνωριστεί ως θύμα κατά την έρευνα. Εντούτοις, οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν, που διεξήγαγαν την έρευνα, της είχαν αρνηθεί επανειλημμένως την πρόσβαση στον φάκελο της υπόθεσης. Ο σχετικός εσωτερικός νόμος του κράτους δεν προέβλεπε τέτοιο δικαίωμα πρόσβασης, μια κατάσταση που το ΕΔΔΑ έκρινε ως απαράδεκτη, εφόσον η κατάσταση αυτή στερούσε από την προσφεύγουσα την ευκαιρία να διαφυλάξει τα έννομα συμφέροντά της και εμπόδιζε κάθε έλεγχο της έρευνας από το λαό.

Λαμβάνοντας υπόψη το γενικό πλαίσιο της υπόθεσης, οι ισχυρισμοί της προσφεύγουσας ότι η δολοφονία του συζύγου της είχε άμεση σχέση με τις δραστηριότητες του ως δημοσιογράφου δεν ήταν καθόλου αβάσιμες. Το περιοδικό, το οποίο ο ίδιος είχε λειτουργήσει ανεξάρτητα, είχε τη φήμη ότι ήταν έντονα επικριτικό έναντι της κυβέρνησης του Αζερμπαϊτζάν. Η δημοσίευση και η διάδοσή του είχαν παρεμποδιστεί από τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν, ενώ είχαν ασκηθεί πάνω από τριάντα αστικές και ποινικές διαδικασίες εναντίον του. Ήταν προφανές ότι η δολοφονία του Elmar Huseynov θα μπορούσε να αποθαρρύνει το έργο και άλλων δημοσιογράφων του Αζερμπαϊτζάν. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν έπρεπε να διερευνήσουν με ιδιαίτερη επιμέλεια εάν η δολοφονία του Elmar Huseynov, η οποία φαίνεται ότι σχεδιάστηκε προσεκτικά, μπορούσε να συνδεθεί με τις δημοσιογραφικές του δραστηριότητες.

Το ΕΔΔΑ έκρινε ομόφωνα ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για την προστασία του δικαιώματος στη ζωή, ως προς την διαδικαστική πτυχή του, διότι οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν δεν είχαν προβεί σε επαρκή και αποτελεσματική διερεύνηση των περιστάσεων που αφορούσαν τη δολοφονία του συζύγου της προσφεύγουσας.

Η δολοφονία του Elmar Huseynov θα μπορούσε να αποθαρρύνει και το έργο άλλων δημοσιογράφων στο Αζερμπαϊτζάν. Οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν έπρεπε να διερευνήσουν με ιδιαίτερη επιμέλεια εάν η δολοφονία του είχε σχέση με τις δημοσιογραφικές του δραστηριότητες.