Τρέχουσα Νομική Επικαιρότητα NewsRoom

Τι είναι τα Fake news;;;

***Του Τάσου Σπηλιόπουλου, Δικηγόρου Πατρών, Αντιπρόεδρου της Ε.Ε.Ν. e- Θέμις

Όποιος είδε τον τελευταίο κύκλο της τηλεοπτικής σειράς Ηomeland έχει σχηματίσει ήδη μια εικόνα για το τι είναι τα fake news αλλιώς hoax. Πρόκειται για το νέο υπερ-όπλο στο χώρο της παραπληροφόρησης και της προπαγάνδας μέσω του διαδικτύου. Συνήθως η διαδικασία που ακολουθείται έχει ως εξής: εμφανίζονται μερικές ιστοσελίδες, δήθεν ενημερωτικές, με πηγαίους τίτλους που παρουσιάζουν μια είδηση- αποκάλυψη- βόμβα, δήθεν επιβεβαιωμένη. Αμέσως η είδηση αναπαράγεται από εκατοντάδες χιλιάδες ψεύτικους λογαριασμούς στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης μαζί με σχόλια και κριτικές, ώσπου γίνεται viral. Συχνά φτάνει και στα μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία, ιστοσελίδες, εφημερίδες, οι οποίες χωρίς να μπορούν να διασταυρώσουν την είδηση την αναπαράγουν.  Φτάνουμε έτσι σε ένα σημείο όπου η επικαιρότητα κατακλύζεται από μια ψεύτικη είδηση που παραπληροφορεί και διαμορφώνει την κοινή γνώμη για να αποκομίσει τα αποτελέσματα που θέλουν οι δημιουργοί της.
Πίσω από όλη αυτή τη δραστηριότητα, υποστηρίζεται ότι είτε βρίσκονται εταιρείες με ειδικότητα στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είτε ομάδες hacker που αναλαμβάνουν τέτοιες δράσεις έναντι αδράς αμοιβής. Οι ίδιοι λοιπόν δημιουργούν αρχικώς τις ιστοσελίδες, αναρτούν τις ειδήσεις και εν συνεχεία, δημιουργούν χιλιάδες ψεύτικα προφίλ σε όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που αναπαράγουν τις ειδήσεις, σχολιάζουν και φροντίζουν να αποκτήσει η είδηση τη δημοσιότητα και το περιεχόμενο που επιθυμείται.
Μεγάλο ρόλο θεωρείται ότι έπαιξαν τα fake news στην προεκλογική εκστρατεία στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2016, όπου εμφανίζονταν συχνά ψεύτικες ειδήσεις υπέρ του ενός ή του άλλου διεκδικητή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το δήθεν τεράστιο σκάνδαλο  γνωστό ως #pizzagate  που ενέπλεκε ακόμα και τη Χίλαρυ Κλίντον σε κύκλωμα σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών με έδρα την πιτσαρία του ομογενούς Τζέιμς Αλεφαντή στην Ουάσιγκτον. Η ιστορία διακινήθηκε ευρέως στο Διαδίκτυο με αποτέλεσμα ένοπλος 28χρονος Αμερικανός να εισβάλει στην πιτσαρία πυροβολώντας αδιακρίτως χωρίς ευτυχώς να υπάρξουν θύματα.
Η ραγδαία εξάπλωση του φαινομένου έχει ανησυχήσει τις μεγάλες εταιρείας του διαδικτύου, το Facebook και την Google, που ψάχνουν να βρουν τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου. Ήδη εδώ και λίγες εβδομάδες έγινε η αρχή στις ΗΠΑ από το facebook. Όταν κάποιος χρήστης του μέσου κοινωνικής δικτύωσης πρόκειται να μοιραστεί μια είδηση που έχει διαψευστεί τότε κάτω από την ανάρτηση εμφανίζεται σχετική προειδοποίηση. Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να δει ποιες ιστοσελίδες ή φορείς καταρρίπτουν τη συγκεκριμένη είδηση. Η προειδοποίηση για την πλάνη παραμένει ορατή κάτω από την ανάρτηση για να τη δουν και οι φίλοι του χρήστη. Αυτή η δυνατότητα ακόμη δεν προσφέρεται από το Facebook στην Ελλάδα.
Επίσης στη Γαλλία ενόψει τον προεδρικών εκλογών, το Facebook διέγραψε 30.000 ψεύτικους λογαριασμούς και πραγματοποίησε εκστρατεία ενημέρωσης μέσω των μεγάλων εφημερίδων. Το θέμα έχει απασχολήσει και το Ευρωκοινοβούλιο το οποίο συνεδρίασε για αυτό το σκοπό στις 5 Απριλίου Στη συζήτηση στην Ολομέλεια μίλησε ο Επίτροπος αρμόδιος για την Ψηφιακή Οικονομία Άντρους Άνσιπ, ο οποίος δήλωσε ότι θεωρεί απαραίτητη τη βελτίωση της εκπαίδευσης σε σχέση με τα μέσα ενημέρωσης και την πολιτική σκέψη. « Είναι καλύτερη η επικοινωνία με βάση τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, την προστασία των μειονοτήτων και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων », τόνισε. Στη Γερμάνια, στο πλαίσιο των δρακόντειων μέτρων που λαμβάνει το Βερολίνο για την καταπολέμηση της διάδοσης ψευδών ειδήσεων (fake news) μέσω των social media, το γερμανικό Κοινοβούλιο ετοιμάζεται να υιοθετήσει τις επόμενες ημέρες ένα νομοσχέδιο, το οποίο προβλέπει την επιβολή προστίμων ύψους μέχρι και 50 εκατ. ευρώ σε κοινωνικά δίκτυα που αποτυγχάνουν να διαγράψουν fake news.
 Στη χώρα μας το φαινόμενο δεν έχει απασχολήσει σοβαρά, την επίσημη εξουσία, ενώ αντίθετα γίνονται κινήσεις από ιδιωτικές πρωτοβουλίες για την ανάδειξη των ψευδών ειδήσεων, όπως οι ιστοσελίδες www.hellenichoaxes.gr, www.fighthoax.com. Το σίγουρο όμως είναι ότι το φαινόμενο παίρνει τέτοιες διαστάσεις που σίγουρα θα μας απασχολήσει πολύ περισσότερο στο εγγύς μέλλον.

Στη χώρα μας το φαινόμενο δεν έχει απασχολήσει σοβαρά, την επίσημη εξουσία, ενώ αντίθετα γίνονται κινήσεις από ιδιωτικές πρωτοβουλίες για την ανάδειξη των ψευδών ειδήσεων, όπως οι ιστοσελίδες www.hellenichoaxes.gr, www.fighthoax.com. Το σίγουρο όμως είναι ότι το φαινόμενο παίρνει τέτοιες διαστάσεις που σίγουρα θα μας απασχολήσει πολύ περισσότερο στο εγγύς μέλλον.