ΕΔΔΑ: «Αδικαιολόγητος περιορισμός της ελευθερίας της έκφρασης»
Με την απόφαση της 16ης Mαρτίου 2017, στην υπόθεση Ólafsson κατά Ισλανδίας (Αριθμός προσφυγής 58493/13), το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10 παρ. 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) -ως προς το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης και μετάδοσης των πληροφοριών- σε περιστατικό όπου ο συντάκτης ενός web-based media site δέχθηκε πρόστιμο αδικαιολόγητα λόγω δημοσίευσης καταγγελιών για κακοποίηση παιδιών εναντίον ατόμου που κατέβηκε ως υποψήφιος πολιτικός στις εκλογές.
Ως προς τα γεγονότα, ο προσφεύγων (συντάκτης) δημοσίευσε τις καταγγελίες δύο γυναικών (που είναι αδελφές), για συγγενή τους που κατέβαινε ως υποψήφιος στις εκλογές, οι οποίες υποστήριζαν ότι τις είχε κακοποιήσει σεξουαλικά όταν ήταν παιδιά. Ο συγγενής τους κατέθεσε αγωγή για συκοφαντική δυσφήμιση εναντίον του προσφεύγοντος συντάκτη. Στις 21 Φεβρουαρίου 2013, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ισλανδίας έκρινε τις δηλώσεις, που αποτελούνταν από υπαινιγμούς ότι ο υποψήφιος πολιτικός εμπλεκόταν σε σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, ως δυσφημιστικές και καταδίκασε τον συντάκτη σε καταβολή αποζημίωσης. Ο προσφεύγων ισχυρίστηκε, δυνάμει του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ, ότι παραβιάστηκε το δικαίωμά του στην ελευθερία της έκφρασης.
Συναφώς, επιβάλλεται να υπομνησθεί ότι στο επίμαχο ζήτημα η είδηση της άσκησης σεξουαλικής βίας κατά παιδιών από έναν υποψήφιο πολιτικό αποτελούσε ένα σοβαρό θέμα δημοσίου συμφέροντος. Ο συγγενής των δύο γυναικών, κατεβαίνοντας ως υποψήφιος πολιτικός στις γενικές εκλογές, έπρεπε να έχει λάβει υπόψη ότι αναπόφευκτα και εν γνώσει του έχει θέσει τον εαυτό του σε έναν «ανοικτό για το κοινό» αυστηρότερο έλεγχο των πράξεών του. Η γενική υποχρέωση για τους δημοσιογράφους -συστηματικά και επίσημα- να αποστασιοποιούνται από το περιεχόμενο μιας δήλωσης που θα μπορούσε να προσβάλει ή να προκαλέσει τους άλλους ή να βλάψει τη φήμη τους δεν δύναται να συμβιβαστεί με το ρόλο του Τύπου για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τα τρέχοντα γεγονότα, τις απόψεις και τις ιδέες. Η τιμωρία ενός δημοσιογράφου για την παροχή βοήθειας στην διάδοση των καταγγελιών ενός άλλου προσώπου στο πλαίσιο μιας συνέντευξης δύναται να παρεμποδίσει τη συμβολή του Τύπου στη συζήτηση των θεμάτων δημόσιου ενδιαφέροντος και δεν πρέπει να εξετάζεται ως επιλογή, εκτός εάν προκύπτουν ιδιαίτερα σοβαροί λόγοι για κάτι τέτοιο. Ο δημοσιογράφος που είχε γράψει τα άρθρα είχε προσπαθήσει να θεμελιώσει την αξιοπιστία των αδελφών και την αλήθεια των ισχυρισμών τους από συνεντεύξεις αρκετών -σχετικών με το θέμα- ανθρώπων, ενώ δόθηκε η ευκαιρία στον συγγενή (υποψήφιο πολιτικό) να σχολιάσει τους ισχυρισμούς αυτούς.
Υπό τις συνθήκες αυτές, αναγνωρίζοντας μάλιστα ότι ο προσφεύγων ήταν ο συντάκτης και όχι ο δημοσιογράφος, το ΕΔΔΑ έκρινε ότι ο προσφεύγων ενήργησε με καλή πίστη και είχε σιγουρευτεί ότι το άρθρο είχε γραφτεί σύμφωνα με τις συνήθεις δημοσιογραφικές υποχρεώσεις για την επαλήθευση ενός πραγματικού ισχυρισμού. Θα πρέπει πάντως να τονισθεί ότι, ήταν σαφές ότι οι επίμαχες δηλώσεις προέρχονταν από τις αδελφές. Άλλωστε, είχαν ήδη γράψει μια επιστολή που περιείχε μέρος των ισχυρισμών τους και την είχαν στείλει στην ευρύτερη οικογένειά τους, τις υπηρεσίες της αστυνομίας και σε υπηρεσίες για την προστασία των παιδιών. Είχαν δημοσιεύσει την επιστολή αυτή και όλες τις επίμαχες δηλώσεις στη δική τους ιστοσελίδα, προτού τα άρθρα δημοσιευθούν από τον συντάκτη. Όμως, ο συγγενής τους δεν κατέθεσε αγωγή για συκοφαντική δυσφήμιση εναντίον τους, ενώ είναι σημαντικό το γεγονός ότι ο ίδιος είχε επιλέξει να στραφεί μόνον κατά του προσφεύγοντος συντάκτη. Παρά το γεγονός ότι, η αποζημίωση που ο προσφεύγων όφειλε να πληρώσει δεν περιλάμβανε και τυχόν ποινικές κυρώσεις και το ύψος της δεν φαίνεται αυστηρό, στο πλαίσιο της αξιολόγησης της αναλογικότητας, ανεξάρτητα από το εάν η ποινή που επιβλήθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο της Ισλανδίας ήταν ήσσονος σημασίας, αυτό που έχει σημασία είναι ότι κάθε αδικαιολόγητος περιορισμός της ελευθερίας της έκφρασης συνεπάγεται τον κίνδυνο παρεμπόδισης ή παράλυσης των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης σε παρόμοιες περιπτώσεις σοβαρών θεμάτων δημοσίου συμφέροντος.
Το ΕΔΔΑ έκρινε ομόφωνα, ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ σχετικά με το δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης.
Παραβίαση άρθρου 10 παρ. 1 της ΕΣΔΑ: Κάθε αδικαιολόγητος περιορισμός της ελευθερίας της έκφρασης σε περιπτώσεις σοβαρών θεμάτων δημοσίου συμφέροντος συνεπάγεται τον κίνδυνο παρεμπόδισης ή παράλυσης των ΜΜΕ.
Source/ Author: hudoc.echr.coe.int
